به‌نام خدا
خواص مومیایی در طب سنتی
دنبال ماده طبیعی هستی که برای کوفتگی و دررفتگی و شکستگی، بهبود سریع زخم‌ها و جراحات چرکین مفید باشه در این مقاله از چنین ماده‌ای برایتان نوشته‌ایم که خواص معجزه آسای دیگه اونو در همین‌جا یعنی در مجله طبیب می‌تونید مطالعه کنید.
فهرست مطالب
- مومیایی؛
- تاریخچه آشنایی با مومیایی؛
- خواص مومیایی در طب سنتی؛
- منشاء و اشکال مومیایی
- خواص دارویی و درمانی مومیایی؛
- روش و مقدار مصرف؛
- زمان و روش‌های جمع‌آوری مومیایی؛
- تاریخ مصرف مومیایی؛
- مضرات مصرف مومیایی؛
- نتیجه‌گیری.
مقدمه
خواص مومیایی در طب سنتی از منظر حکیمان بزرگ در زمان‌های مختلف بسیار نقل و قول شده است. این ماده که مورد توجه بسیاری از اطباع سنتی ایران زمین مانند ابن سینا بوده؛ ماده‌ای است به رنگ قهوه‌ای متمایل به سیاه که در شکافه و شکستگی‌هایی در مجاورت ذخایر نفتی زیر زمین در ارتفاعات کوه‌ها به صورت خود جوش یافت می‌شود.
مومیایی را با قیر اشتباه نگیرید چرا که بسیار به هم شبیه هستند و به آن قیر سیاه گفته می‌شود. به زبان خودمان مومِنایی است که از دل کوه می‌گیرند و به فرموده امام رضا بازگرداننده قوا است.
در این تحقیق قصد شناخت و آشنایی بیشتر با این ماده شفابخش و معجزه‌گر را داریم. هم چنین تعدادی از محققان تحقیقاتی درباره ماده طبیعی دارویی مومیایی و خواص درمانی آن انجام دادند که به آن‌ها اشاره شده‌است.
مومیایی
مومیایی لغتی است یونانی به عنوان حفظ‌کننده‌ی اجساد. مومیایی ماده‌ای است شیمیایی که از شکاف سنگ‌های نواحی کوهستانی بعضی از نقاط زمین خارج می‌شود. نام‌های دیگر آن شیره کوه، قیر طبیعی، زفت رومی، قیر معدنی، عرق الجبال، زفت البحر، کفرالیهود، فخرالیهود و آسفالت معدنی می‌باشد و در زبان محلی مومِنایی می‌مِنِه‌ای یا می‌مِنویی رایج است.
عده‌ای از پزشکان سنتی منشاء آن را بعضی از گیاهان دارویی می‌دانند که در طول تاریخ عمر زمین در لابه لای سنگ‌ها دفن شده و پس از عمل تبخیر به ندرت سیلان یافته و از شکاف سنگ‌ها خارج می‌گردد.
عده دیگر نسبت به منشاء آن نظرات دیگری دارند. عموم مردم با خوردن و یا مالش مومیایی برقسمت مجروح به درمان هرچه سریعتر آن می‌پردازند.
تاریخچه آشنایی با مومیایی
در بررسی تاریخچه آشنایی با مومیایی، نظام الدین احمد گیلانی از قول محمدبن زکریا رازی در رساله‌ای از شرح مومیایی کانی در چگونگی شناخت بشر از این ماده آورده است که:
داستان از این قرار است که در دوران افریدون، یک گروه از مردم در اطراف شیراز به روستایی به نام دارابجرد رفتند و به یک گوسفند کوهی شلیک کردن و گوسفند ناپدید شد و بعد از یک هفته، در کوه‌های آن ده، یک گوسفند کوهی را پیدا کردن که یک تیر در تنش بود. آنان تیر را از بدن گوسفند کوهی بیرون کشیدند و دیدند که مومیایی آن جراحت را درمان کرده بود و محل تیر خوب شده بود و هیچ آزاری ندارد. این خبر به پادشاه افریدون رسید و او دستور داد کسی بدون مجوز اجازه تیراندازی ندارد و تا مجوز رسمی از او دریافت نشده، مردم حق شکار و تیراندازی ندارند .
همه به دستور پادشاه عمل کردند و همه اطباء و فیلسوفان دوره جمع شدند تا این موضوع را بررسی کنند. حکیمان مومیایی را امتحان کردن و آن را در جراحات و استخون‌های شکسته استفاده کردن و دیدند که بسیار مؤثر است.
خواص مومیایی در طب سنتی
خواص مومیایی در طب سنتی برای دررفتگی و کوفتگی استفاده می‌شود و در کتاب قانون در طب حکیم بوعلی سینا اثرات مفید خواص مومیایی در طب سنتی متعدد ذکر شده است که مومیایی در التیام زخم پوست و استحکام آن و همچنین در تسریع التیام شکستگی استخوان در پرندگان و پستانداران اثرات مفیدی دارد.
در پژوهشی نشان دادند درمان و مرهم‌گذاری زخم پوست توسط مومیایی با تأثیرات که بر روند سنتز و یا رسوب کلاژن دارد باعث تسریع و افزایش در میزان مقاوت زخم در برابر کشسانی می‌گردد.
در یک پژوهش به دست آمده محققان دریافتند که درصد بهبودی سطح زخم توسط مومیایی با روشی نوین در مقایسه با داروهای شیمیایی قابل قیاس بوده و همچنین محلول مومیایی اثر مهاری بر رشد “سودوموناس آیروزوینوزا” دارد.
خواص مومیایی در طب سنتی
منشاء و اشکال مومیایی
این ماده به صورت مایع سیاه رنگ و یا به صورت سنگ از دل کوه می‌باشد. مومیایی در ۱۰۰ درجه سانتی گراد ذوب می‌شود. این ماده‌ی معجزه‌گر در ارتفاعات کوه‌های استان کرمان، فارس بندرعباس بیشتر دیده شده است. بهترین نوع مومیایی آن است که از کوه‌های داراب استان فارس کوه‌های دیگر مانند کوه‌های کهگیلویه و استهبانات به دست می‌آید و مرغوبترین آن نوعی است که سیاه و شفاف و براق و نرم باشد و بوی بد نداشته و آغشته به خاشاک نباشد.
رازی در رساله خود در مورد مومیایی می‌گوید: مومیایی در مناطق مختلفی از سرزمین فارس و سایر نواحی وجود دارد اما تمامی آن‌ها از لحاظ قوت و تأثیر به پای مومیایی کوهستان دارابجرد نمی‌رسند.
خواص دارویی و درمانی مومیایی
از دیر باز تا به امروز خواص دارویی و درمانی مومیایی در طب سنتی به این شرح است:
- درمان شکستگی و دررفتگی‌های
استخوانی؛
- مومیایی گرم و بازکننده رگ‌ها؛
- مقوی روح؛
- جلادهنده‌ی معده و از بین برنده‌ی باد؛
- درمان سردرد ناشی از بلغم؛
- رفع تپش قلب؛
- گوش درد و ناشنوایی؛
- حناق (تورم گلو)؛
- بهبود زخم‌ها؛
- رفع بدبویی دهان؛
- رفع تنگی نفس بر اثر سرما؛
- رفع درد طحال و زخم‌های آن؛
- مفید در مشکلات بواسیر و درد‌های مقعدی و تورم آن؛
- کمک به رفع استسقاء (آماس کردن شکم)؛
- کمک به رفع حالات شروع بیماری جذام و برص و داءالفیل(فیلاریوز)؛
- رفع درد ناشی از سرما و سوءهضم و نیش عقرب و مار؛
- رفع عوارض ناشی از نوشیدن سم؛
- کمک به بهبود لرزش و رعشه دست و پای سالمندان؛
- کمک به بهبود صرع اطفال؛
- کمک به بهبودبیماری‌های زنان که بر اثر سرما به وجود می‌آید؛
- کمک به رفع تب چهار روزه مزمن ناشی از بلغم؛
- درمان درد‌های جراحات چرکین که ترشحات از آن بیرون می‌زند و درمان‌های طب نوین برای آن‌ها سودمند نبود‌است؛
- مفید در رفع بیماری کجی دهان؛
- مفید در درمان صرع و سرگیجه؛
- رفع گلودرد ناشی از سرما و باد؛
- رفع صدمه به کبد؛
- بهبود زخم‌های عمیقی چون تیرخوردگی؛
- کمک به دفع شن از مثانه و کلیه و تسکین درد آن؛
- رفع ضعف و کم توانی بعد از همبستری و جماع؛(عسل و مومیایی قوای از دست رفته را باز می‌گرداند و نشاط‌آور است).
در گذشته مصرف مومیایی در بین مردم زیاده بوده است اما امروزه که داروهای شیمایی رواج بیشتری پیدا کرده است افراد بسیار کمی اغلب سالمندان از آن استفاده می‌کنند و نسل جدید شناخت کمتری از وجود مواد درمانی طبیعی دارند و متأسفانه امروزه مقادیر بسیار کمتری از داروهای طبیعی در طبیعت وجود دارد.
روش و مقدار مصرف مومیایی
روش و مقدار مصرف مومیایی، خواص مومیایی در طب سنتی برای درمان زخم‌ها بسیار توصیه می‌گردد و به صورت موضعی یا خوراکی مصرف می‌شود. در برخی موارد که زخم‌ها عمیق هستند طریق مصرف به صورت خوراکی و به مقدار یک قاشق مرباخوری است.
این ماده یا به تنهایی در مصرف خارجی یا به همراه روغن حیوانی در مصرف داخلی استفاده می‌شود. طریقه مصرف در زخم‌های جلدی و درد‌های استخوانی باید تا بهبودی کامل آن ادامه یابد.
زمان و روش‌های جمع‌آوری مومیایی
این ماده در تمام طول سال وجود دارد ولی مقدار آن در فصل‌های مختلف متفاوت می‌باشد. در فصل گرما به دلیل ذوب شدن و خارج شدن این ماده از درز و شکاف سنگ‌های موجود در کوه مقدار بیشتری از آن یافت می‌شود. روش‌های مختلفی برای جمع‌آوری آن وجود دارد
. از جمله جمع‌آوری از کوه‌ها، استخراج از سنگ‌ها و یا از عطاری‌ها می‌توان خریداری نمود. گاهی اوقات مردمان بومی برای فروش به عطاری‌ها مراجعه می‌کنند و یا گاهی مومیایی جمع آوری شده را در منزل نگه‌داری و خودشان به جای عطاری‌ها به افراد محلی می‌فروشند.
تاریخ مصرف مومیایی
طبق نتایج به دست آمده از پرسش‌های مردمی تاکنون دیده نشده که این ماده فاسد و یا غیر قابل استفاده شود. به عبارتی مومیایی تاریخ مصرف خاصی ندارد.
خواص مومیایی در طب سنتی
مضرات مصرف مومیایی
طبق نتایج و تحقیق از افراد بومی که این ماده را مصرف کرده‌اند ضرری برای افراد مصرف‌کننده ندارند جز یک مورد اشاره شده که مصرف خوراکی این ماده موجب نازایی در زنان می‌شود که البته این مورد نیاز به تحقیق و بررسی بیشتری دارد.
نتیجه‌گیری
نتایج به دست آمده نشان می‌دهد که مومیایی یک دارو حساب می‌شود و اثرات و خواص درمانی بالایی دارد، حتی در درمان برخی از زخم‌های سنگین و چرکی از داروهای امروزی مؤثرتر دیده شده است؛ عواض خاصی از مصرف آن گزارش نشده و می‌تواند مورد استفاده عموم قرار بگیرد و بیشتر برای بهبودی شکستگی زخم و درمان زخم مورد استفاده قرار گیرد. هم چنین می‌توان خواص درمانی این دارو را در کنار دیگر مواد طبیعی دارویی و گیاهان دارویی قرار داد.
منابع
ابوعلی سینا(۱۳۶۶). قانون طب. تهران: انتشارات صدا وسیما جمهوری اسلامی ایران. صفحات۹۸-۹۵.
آذری، امید، خیراندیش، رضا، سدراهمهنی، وحید و سالاری، امین رضا(۱۳۹۰). استناد به مقاله علمی – پژوهشی: اثرمرهم مومیایی بر روند التیام زخم‌های جلدی در خرگوش، ۱۸(۳)۱۰-۳.
آینه چی، یعقوب(۱۳۶۵). مفردات پزشکی گیاهی دارویی ایران. تهران: مؤسسه و انتشارات دانشگاه تهران
دور، سمیه و قوام، منصوره(۱۳۹۵). استناد به اثار علمی – پژوهشی: دوفصلنامه دانش بومی ایران، ۳(۵)، ۳-۲۰.
رازی، محمدبن زکریا(۱۳۹۱). دو رساله در فواید سکنجبین و خواص مومیایی. تهران: انتشارات نیلوبرگ. صفحات ۸۸-۶۳.
روازاده، حسین و روازاده، محمد جواد و عباس طاهر، مهدی(۱۳۹۸)، استناد به مقاله علمی – پژوهشی: تأثیر شیره کوه یا مومیایی برسلامتی، کنفرانس بین‌المللی طب ایرانی اسلامی تهران. ۲(۵)، ۲-۹.
مجلسی، محمدباقربن محمدتقی و بهبودی، محمدباقر(۱۳۶۵). بهارالانوار، رساله الذهبیه. تهران: انشارات دارالکتب اسلامی. جلد۶۵. صفحه۳۷۲.
