به نام خدا
رفع تشنگی در تابستان
تا حالا شده در تابستان دچار تشنگی شدیدبشید؟تابحال بخاطر عطش شدید دچار بیماری شدید؟ علت این عطش شدید رو میدونید؟ برای رفع تشنگی در تابستان چکارهایی انجام دادید؟ میخواین بهترین روشهای رفع عطش رو بهتون معرفی کنم.. پس با من و مجله طبیب همراه باشید..
فهرست
مقدمه
عطش و فصل تابستان
تدابیر رفع تشنگی در فصل تابستان
انواع عطش از منظر طب سنتی
دلایل ایجاد عطش
آیا تشنگی در تابستان می تواند ناشی از بیماری اعضا باشد
تشخیص عطش صادق و کاذب و نوع بیماری
نتیجه گیری
منابع
مقدمه
تشنگی (عطش)، میل فردی است که انسان را تحریک به خوردن آب می‌کند. در طب سنتی ایرانی، جهت رفع تشنگی در تابستان اینطور بیان می کند؛ رفع عطش نیاز به جوهر سردوتر دارد یا به عبارتی، تشنگی همان نیاز شدید به آب یا هر مفرده‌ای با مزاج سردوتر است ولی باید توجه داشت که اگر این میل از اعتدال خود خارج شود، موجب بیماری می‌شود.
در طب رایج، تشنگی نشانهای برای تشخیص بیماری نیست و فقط به عنوان موردی آزاردهنده جسمی محسوب می‌شود.
در موضوع تقسیم‌بندی بیماری‌ها، بیشتر بیماری‌ها به‌دلیل سوءمزاج (بیماری) به وجود می‌آیند و عطش یکی از نشانه‌های اصلی شناخت و تشخیص سوءمزاج کلی و جزئی بدن است. از نظر طب سنتی، آب و غذا از عضو داخل بدن به‌نام کبد به سایر اعضای بدن فرستاده می‌شود، پس عواملی که باعث جذب نشدن آب به کبد می‌شوند و مانع رسیدن این رطوبت به سایر‌اندام‌ها شده‌اند، موجب پدید آمدن می‌شوند. یکی از انواع تشنگی که از نشانه‌های بیماری و موردی آزاردهنده نیز هست، عطش در تابستان است که در این مقاله، دلایل و چگونگی رفع آن بررسی می‌شود.
عطش و فصل تابستان
تابستان، مزاج گرم و خشک دارد و افراد مستعد تحت تاثیر این مزاج قرار گرفته و افراد صفراوی نیز در این فصل باید بیشتر توصیه‌های طب سنتی را رعایت کنند، درمقابل، موجب آرامش افراد با مزاج سردوتر ویا بلغمی است. مزاج تابستان موجب ترغیب بدن به عرق کردن شده و در پی آن فضولات تجمع یافته در بدن از آن خارج می‌شوند. این امر موجب کاهش یافتن رطوبات اندام‌ها شده و آن‌ها را راغب به پس گرفتن رطوبت ازدست‌رفته می‌کند. این رغبت به‌وجود آمده، خود را با اسمی به نام تشنگی نشان می‌دهد و نیاز به نوشیدن آب و مایعات سردوتر را در بدن افزایش می‌دهد.
تدابیر رفع تشنگی در فصل تابستان
طب سنتی تدابیر خوبی برای رفع تشنگی در تابستان به ما توصیه می‌کند، ازجمله این تدابیر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- غذا خوردن در ساعات معتدل روز؛
- مصرف غذاهای سبک و راحت الهضم؛
- کاهش حجم غذا نسبت به فصول دیگر؛
- مصرف غذاهایی چون آش‌آلو، آش‌انار، آش‌زرشک، آش‌سماق، سوپ‌جو، آب‌دوغ‌‌‌‌خیار، هندوانه و گرمک و هلو، آلبالو، و سایر میوه‌های‌آبدار؛
- پرهیز از مصرف آب بعد از خوردن میوه های سردوتر؛
- کاهش تعداد دفعات آمیزش جنسی؛
- پرهیز از ورزش‌های‌سنگین (به ویژه در اوج گرما)؛
- پرهیز از خشم و غضب
مصرف شربت‌های سنتی و خنک که می‌تواند میزان تعریق بدن را اعتدال بخشیده و برای مدت طولانی آب بدن را تأمین کند و تشنگی را کاهش دهد ویا رفع نماید مانند: شربت خاکشیر، تخم‌شربتی، سکنجبین، عرق بیدمشک، شربت بهار نارنج، شربت گلاب، شربت ریواس، شربت نارنج، شربت گل‌پنیرک، شربت آلبالو، شربت بیدمشک، شربت ترخون، شربت جلاب، شربت عرق کاسنی، شربت هندوانه، شربت عناب، شربت تمر‌هندی، شربت بنفشه و شربت گل سرخ.
انواع عطش از منظر طب سنتی
عطش به دو بخش کاذب و صادق تقسیم می‌شود. اگر هرچه آب و رطوبات مصرف شود، باز تشنگی برطرف نشود؛ این تشنگی از نوع کاذب است. تشنگی کاذب براساس نیاز واقعی بدن نیست و دلیل آن وجود خلط خشک و غلیظ است.
درصورتی‌که طبیعت بدن با کمک رطوبت بدن برای دفع این اخلاط خشک و غلیظ تلاش می‌کند. ازنظر طب سنتی، جمع شدن اخلاط بلغم شور، بلغم جصی (سودای احتراقی) موجود در معده باعث تشنگی کاذب می‌شود. نکته مهم این است که این عطش با آب سرد شدیدتر و با آب گرم رفع می‌شود. از راه‌های دفع این نوع تشنگی، آب نخوردن و خوابیدن است که برای رفع محرک تشنگی کمک بزرگی می‌کند.
یکی دیگر از دلایل عطش کاذب، جمع شدن اخلاط مالح است که به‌صورت غلیظ در معده به‌وجود می‌آیند و طبیعت بدن برای شستشو و دفع این اخلاط، حس عطش را در بدن افزایش می‌دهد. باید توجه داشت که غلظت خلط، یکی از موانع دفع و شستشودهنده معده است که راهکار دفع این نوع تشنگی استفاده از رطوبت‌های گرم است.
عطش صادق به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود؛ ازجمله نیاز کل و جزء (اندام) بدن به آب که براثر تحلیل رفتن رطوبت‌های موجود در سطح بدن ایجاد می‌شود و بدن با حس عطش نیاز به تمدید این رطوبت‌ها دارد.
دلیل دیگر ایجاد عطش صادق، کمک به از بین بردن خشکی‌ها و گرمای غیر‌‌طبیعی در بدن است؛ همچنین یکی دیگر از دلایل عطش صادق، کمک به رقیق شدن غذای داخل بدن است.
دلایل ایجاد عطش
برای رفع عطش در تابستان باید نوع عطش شناسایی شود. در عطش کاذب، عواملی مانع جذب آب به کبد و سپس سایر اندام‌ها می‌شوند. یکی از عوامل ایجاد عطش کاذب که با مصرف رطوبات کاهش نمی‌یابد، فشرده شدن مجاری کبد در بیماری ورم کبد است.
همچنین، ضعف کبدی که به‌دلیل سوءمزاج است و یا زمانی که سدّه کبدی و سدّه سایر اعضا که به‌دلیل ایجاد نارسایی میزان آب کافی به کبد، ایجاد شده است.
گاهی پس از استفاده مسهلات و سموم، رطوبات اصلی بدن تحلیل می‌رود که می‌تواند یکی از دلایل به‌وجودآمدن عطش باشد. بعضی از مفرده‌ها به‌خاطر طبیعت گرمی که دارند موجب گرم شدن دهانه معده و عطش می‌شوند.
سیر، پیاز و سایر خوراکی‌ها با مزاج گرم‌وخشک ازجمله مفرده‌های عطش‌زا هستند. بعضی از اعضایی که در مجاورت دهانه معده قرار دارند نیز اگر دچار سوءمزاج گرم شوند، ایجاد عطش می‌کنند؛ برای مثال می‌توان به سوءمزاج (بیماری) گرم ریه اشاره کرد.
آیا تشنگی در تابستان می‌تواند ناشی از بیماری اعضا باشد
از نظر طب سنتی هر یک از اعضا دارای مزاج خاصی هستند و کل بدن مزاج عام دارد. ممکن است اعضا از مزاج سالم خود خارج و تبدیل به سوءمزاج (بیماری) شوند. گاهی طب سنتی می‌تواند با استفاده از نوع عطش در فصل تابستان، بیماری را تشخیص دهد. برخی بیماری‌های ناشی از عطش به شرح زیر است:
گاهی سوءمزاج (بیماری) بوجود آمده به‌دلیل ازدیاد حرارت اندام‌های کبد و معده، قلب و ریه را تحریک به عطش کرده که معمولا در فصل گرما بیشتر مشاهده می‌شود؛ که در این حالت می‌گوییم تنفس در هوای خنک و سرد بهتر از نوشیدن آب تاثیر می‌گذارد.
حال اگر عطش به‌دلیل حرارت موجود در کبد باشد، در این صورت نوشیدن آب همزمان عطش را کاهش نمی‌دهد و تا رسیدن آب از معده، رسیدن سردی آن به کبد زمان می‌برد ولی برای تسکین حرارت معده، نوشیدن آب با رفع عطش همزمان است.
زمانی که با سوءمزاج (بیماری) اندام کلیه روبرو هستیم، با عطش روبرو می‌شویم ولی با نوشیدن آب، عطش رفع نمی‌شود و آب مصرف شده از طریق ادار از بدن خارج می‌شود. اگر با سوء مزاج (بیماری) مری و حلق روبرو شدیم و علائم آن را از میزان عطش موجود شناختیم؛ باید بدانیم که در این حالت عطش کم است و با صحبت نکردن و خوابیدن، عطش رفع می‌شود.
تشخیص عطش صادق و کاذب و نوع بیماری
متخصصان طب سنتی معیار‌هایی برای تشخیص نوع عطش دارند که به دو مورد از آن‌ها اشاره می‌شود:
- مقایسه میزان و تغییرات میل به نوشیدن آب و سایر مایعات در زمان‌های مختلف؛
- تعیین میزان مصرف و نیاز به آب فقط، در زمان قبل و بعد.
متخصصین طب قدیم، شش اصل سته ضروریه را از اصول سلامت می‌دانند و رعایت نکردن آن را موجب بیماری اندام‌ها می‌شناسند و برای شناسایی بیماری از میزان تغییرات این شش اصل مهم در بدن نیز استفاده می‌کنند.
نتیجه‌گیری
تابستان فصلی با مزاج گرم‌وخشک است که با گرمای خود رطوبت اندام‌های بدن را کاهش داده و موجب عطش اندام‌ها می‌شود. بدن انسان برای رفع تشنگی در تابستان، آب و سایر نوشیدنی‌های خنک را طلب می‌کند.
طب قدیم، خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های بسیار خوشمزه و خنکی را برای این فصل توصیه و مصرف برخی خوراکی‌ها را منع می‌کند. در این مقاله به چند نمونه از این تدابیر و توصیه‌ها اشاره شد.گاهی عطش با مصرف نوشیدنی‌های خنک برطرف نمی‌شود. از نظر متخصصان طب سنتی، این امر بیانگر وجود عطش کاذب است.
عطش کاذب، نشانه بیماری خاص از اندامی خاص است که با مقایسه و تغییر میزان مصرف آب در چند روز قبل و بعد، می‌توان به آن پی‌برد و تدابیر لازم برای درمان آن را به‌کار برد.
شما چه تدابیری برای رفع عطش بکار می برید بفرمایید با ما به اشتراک بگذارید
منابع
- بوعلی، محمد بن زکریا (۳۱۳ ه.ق)، خواص الاشیاء، جلد اول، ناشر: مجمع ذخائر اسلامی، صص ۲۶، ۲۷، ۲۸، ۲۹، ۳۴ بهاءالدوله، بهاءالدین بن میر قوام الدین(۹۱۴ ه.ق)، خلاصه التجارب( طبع جدید)، موضوع بیماری ها، ص ۲۵۰.
- شش رساله کهن پزشکی، حفظ الصحه (۱۳۹۰)، مبانی طب، فصل سوم تدابیر متعلق به آب، چاپ قم، چاپ اول، ناشر: مجمع ذخائر اسلامی، صص ۲۲، ۲۳، ۱۱۸، ۱۱۹، ۳۴
- دکتر یوسفی، علی، ۱۳۹۹، مبانی طب سنتی سطح دو( اصول سته ضروریه-تدابیر الاهویه)، موسسه آموزشی صدای حکیم.
- جعفری پریسا، مجاهدی مرتضی، حکیمی فاطمه، تن ساز مژگان، و همکاران دانشکده طب سنتی (۱۳۹۹)، تحلیل مفهوم عطش به عنوان یک علامت تشخیص و علل آن از دیدگاه طب ایرانی، فصلنامه طب مکمل، ۱۰ (۱) : ۸۰-۹۳
نویسنده: سمانه عسگری ولاشانی
