به نام خدا

                                              درمان سکسه در طب سنتی

سکسکه یک عارضه گوارشی است که به دلیل پرخوری یا نوشیدن الکل و یا نوشیدنی های الکلی بو جود می آید و بعد از چند دقیقه متوقف می شود و گاهی اوقات طولانی شده و چندین ماه م می تواند طول بکشد.

مقدمه

 پزشکان و اطبا، برای درمان سکسکه در طب سنتی و طب رایج روش‌های دارویی و غیر دارویی توصیه کرده‌اند. در این مقاله قصد داریم به روشهای درمان سکسکه در طب سنتی و طب رایج بپردازیم. تقریباً همه‌ی انسان‌ها حداقل برای یکبار دچار سکسکه شده‌اند. این بیماری را جز بیماری‌های دستگاه گوارش به نام فواق و هکهک می‌دانند. از آنجا که این موضوع خیلی برای افراد خوشایند نیست، سعی می‌کنند زودتر راهی برای رهایی از آن پیدا کند. برای درمان سکسکه به رفع مشکلات زمینه‌ای، درمان های فیزیکی، دارویی و درمان های طب مکمل می توان اشاره کرد.

سکسکه

سکسکه چیست و چگونه به وجود می‌آید؟

سکسکه در طب سنتی، جزء بیماری های دستگاه گوارش شناخته می‌شود و به نام فواق و هکهک معرفی شده‌است. سکسکه به تعریف طب رایج، در اثر انقباض عضلات قفسه سینه و بسته شدن تنفس، توسط طناب‌های صوتی، همراه با صدا به وجود می‌آید. این حالت شامل دو حرکت جمع شدن و باز شدن معده برای دفع مواد زائد نیز است. حرکت انقباضی (جمع شدن) از قسمت دهانه معده آغاز شده ، سپس سراسر معده را فرا می‌گیرد. هر علتی که باعث سکسکه شود، معده سمی را ترشح کرده تا آن علت دفع شود.

انواع سکسکه از دیدگاه طب

انواع سکسکه از دیدگاه طب به سه قسمت زیر تقسیم بندی می شود. حاد، پایدار و مقاوم.

• سکسکه حاد: از چند دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد.
• سکسکه پایدار: به سکسکه‌ای می‌گویند که بیشتر از ۴۸ ساعت باشد.
• سکسکه مقاوم: که بیشتر از یک ماه ادامه داشته باشد.

نوع حاد آن بی‌خطر و موقتی است. اما سکسکه مزمن و پایدار می‌تواند اختلالاتی در خواب، تغذیه و روابط اجتماعی افراد به وجود بیاورد، حتی گاهی موجب ترمیم نشدن زخم و ناراحتی افرادی که تحت عمل جراحی قفسه سینه و شکم قرار گرفته‌اند، می‌شود. که نشانه بیماری زمینه‌ای در دستگاه عصبی، قلبی، عروقی و یا گوارشی می‌باشد. البته این نوع سکسکه‌ها شایع نیستند، جز در برخی بیماری‌های خاص مثل پارکینسون، سرطان و رفلاکس معدی، مروی، در جای دیگری دیده نشده‌است. طب ایرانی در زمینه درمان سکسکه روش‌های با ارزشی دارد.

درمان سکسکه

سکسکه در طب سنتی

سکسکه در طب سنتی به هشت نوع تقسیم می‌شود، که با توجه به علت وقوع آن این تقسیم بندی انجام شده‌است. در ادامه به پنج نوع شایع‌تر آن اشاره می‌کنیم. هرکدام از انواع سکسکه روش درمانی مخصوص به خود را دارد. شایان توجه است که حکمای ایرانی بعد اینکه علت سکسکه را بیان می‌کردند، از داروهای مختف گیاهی برای پاکسازی عضو و دفع سموم استفاده می‌کردند. این گیاهان غالبا از خانواده نعناع و چتریان بودند.

انواع سکسکه و درمان آن از نظر طب سنتی

اگر سکسکه به دلیل پرخوری، بی‌تحرکی و ترک استحمام اتفاق بیافتد، سوء مزاج سرد در معده به‌وجود‌آمده که نشانه آن عطش کم است. درمان: برای برطرف کردن سردی معده، مقدار غذا را کم کرده و غذا خوب جویده شود.  ورزش کردن به صورتی که به عادت تبدیل شود، لازم است. گوشت پرندگان کوچک، همراه با زیره، دارچین و زنجبیل پخته و میل شود.

جمع شدن خلط گرم در معده؛ خلط جسم مایع و ماده اولیه ای است که اجزاء بدن را می‌سازد. خلط در اثر تغییرات غذا در مراحل هضم به‌وجود می‌آید. اگر غذا سالم باشد خلط سالم و با کیفیت صحیح تولید می‌شود. و در سلامتی نقش مهمی را ایفا می‌کند. درمان: برای این نوع سکسکه نوشیدن سکنجبین و آب گرم و سپس قی‌کردن، همچنین نوشیدن مخلوط آب گرم و اندکی روغن بادام بسیار مفید است.

از انواع دیگر سکسکه در طب سنتی، تجمع گاز در معده و مری است که به آن، باد یا ریح گفته می‌شود و در اثر خوردن غذاهای نفاخ به وجود می‌آید. این نوع سکسکه در کودکان به دلیل نوشیدن شیر زیاد اتفاق می‌افتد. درمان: مصرف کردن هر چه که باعث آروغ زدن شود. جویدن آرام مصطکی، زیره، پونه و زنجبیل. همچنین مالیدن روغن­های گرم روی دهانه معده، بسیار مؤثر است.

عوامل دیگر مرتبط با ایجاد سکسکه

• از عوامل دیگر مرتبط با ایجاد سکسکه در بزرگسالان وزن بالا و مصرف مواد غذایی سرد و تر به مقدار زیاد مثل هندوانه، خیار و ماست باعث تجمع رطوبت در معده می شود. رطوبت معده، باعث هضم ناقص و فاسد شدن غذا می‌شود. نشانه رطوبت معده، پرآبی در دهان و ترش کردن غذاست. برای درمان قی‌ کردن به وسیله داروهای قی‌آور و خوردن ملیّن و مسهل مفید است.
• کبد، نقش مهمی در هضم غذا ایفا می‌کند و مواد لازم برای تغذیه سایر اعضاء بدن را تولید می‌کند. کبد در اثر تغذیه غلط به بیماری­های مختلفی مبتلا می‌شود. یکی از این بیماری­ها ورم کبد است که باعث بزرگ شدن و سنگینی کبد و فشار بر دهانه معده می‌شود و یا باعث تنگی مجرای بین کبد و دهانه معده شده و منتهی به ایجاد سکسکه می‌شود. همچنین بین کبد و دهانه معده اعصابی قرار دارد که با ورم معده تحریک شده و اذیت می‌شوند و سکسکه رخ می دهد. نشانه­ ی ورم کبد، تب گرم و غش کردن مفرط است. برای درمان ورم کبد آب انگور سیاه، آب کاسنی و آب خیارچنبر توصیه شده است.

دارچین درمان سکسکه

گیاهان دارویی توصیه شده برای درمان سکسکه

حکمای طب سنتی، گیاهان دارویی را برای درمان سکسکه توصیه کرده‌اند مانند: بذر اسفرزه، صمغ انجدان، بذر انیسون، میوه بادام، بخشهای هوایی بادرنجبویه، بخشهای هوایی بنفشه، میوه به، پوست درخت دارچین، ریشه ریوند، برگ زرنب، میوه زیتون، برگ سداب، ریشه سنبل الطیب جبلی و هندی، شکوفه انگور، غنچه قرنفل، بخش‌های هوایی و تخم کرفس، میوه کرویا، کمون(زیره)، گل سرخ، رزین مصطکی، نانخواه، برگ نعناع و ریشه وج از جمله گیاهانی است که در درمان سکسکه در طب سنتی معرفی شده‌اند. هر یک از این گیاهان روش استفاده و دوز مصرف خاص خود را دارد که باید با توصیه حکیم استفاده شود.

علت و درمان سکسکه در طب رایج

در طب رایج بیماری‌ های مختلفی که می‌تواند باعث ایجاد سکسکه شود، بررسی می شود. چنانچه ثابت شود بیماری خاصی علت بروز سکسکه بوده، درمان سکسکه مشروط به درمان همان بیماری می‌شود. اگر علتی برای سکسکه پیدا نشود، درمان‌ های طب مکمل مانند طب سوزنی، هیپنوتیزم و در نهایت از طریق جراحی سکسکه را درمان می‌کنند. این امر در مورد سکسکه‌ های پایدار و مقاوم است. استفاده از داروهای شیمیایی، عوارضی مثل افت فشار خون، گیجی، خواب آلودگی، بیخوابی به همراه دارد. علت سکسکه در طب رایج را بیماری‌های ریوی مثل زخم ریه و بیماریهای مغزی مثل سردرد و سرسام دانسته‌اند. همچنین اختلالات قلبی، اختلالات کلیوی، بیماری‌های گوش، حلق و بینی، یا وجود جسم خارجی در گوش و بینی در برخی مواقع باعث سکسکه می‌ شوند.

روش‌ های درمان غیر دارویی سکسکه

در طب سنتی برای تشخیص سکسکه به شرح حال بیمار و سبک زندگی وی توجه ویژه‌ای شده‌است. سبک زندگی به سته ضروریه معروف است و شامل وضعیت آب و هوای منطقه، ورزش و استراحت، خواب و بیداری، خوردن و آشامیدن، حالات روحی و روانی، نگهداری مواد مفید و دفع مواد زائد از بدن می‌ باشد. بعد از بررسی سبک زندگی، به بررسی وضعیت سلامت معده و ارتباط آن با اعضاء رئیسه (کبد، قلب، مغز) پرداخته می‌شود. روش‌ های درمان غیر دارویی سکسکه مانند حبس کردن نفس و شمردن آرام از یک تا ده، نوشیدن سریع یک لیوان آب خیلی سرد، ایجاد هیجان ناگهانی، قورت دادن یک قاشق شکر دانه‌ای و خشک، نگه‌ داشتن فندق در زیر زبان برای چسباندن زبان به کام، ورزشهای شدید با هدف کاهش رطوبت و گاز اضافی، در درمان سکسکه روش‌ های دیگر مرسوم بین افراد است.

نتیجه‌گیری

برای درمان سکسکه در طب سنتی و طب رایج روش های مختلفی وجود دارد. اما طب سنتی و طب رایج بر این عقیده هستند که برای درمان آن، ابتدا علت به  وجود آمدن سکسکه مشخص و برطرف شود. در اغلب موارد، با رعایت نکات ساده این مشکل برطرف می شود. از نظر طب سنتی، روش درمان بیماری‌ها بر مبنای علت شناسی و درمان با توجه به علت است. اولین اصل درمان بیمار اصلاح سته ضروریه و سپس استفاده از روش‌های دارویی و غیردارویی است. در کتاب طب اکبری برخی از دلایل سکسکه مانند حرارت بالای معده، نفخ یا ریح (باد) به عنوان اولین دلایل ایجاد سکسکه ذکر شده و روش های درمان آن آمده‌است.

شما خواننده عزیز اگر تجربه جدیدی برای درمان سکسه دارید با ما به اشتراک بگذارید.

منابع

احمدی، هاجر، بابائیان، محمود؛ مظاهری، محمد؛ ادیبی، پیمان، تابستان ۹۷، مروری بر سکسکه از منظر طب ایرانی و طب رایج، مجله طب سنتی اسلام و ایران، سال نهم، شماره دوم، ص ۱۵۹-۱۶۶.
سایر منابع
شاه ارزانى، میر محمد اکبر بن محمد، ۱۳۸۷ ه.ش، طب اکبرى، جلد۱، جلال الدین – قم، چاپ: اول، ص۶۵۷ – ۶۶۱

نویسنده: زهرا اسکندری