به نام خدا

خواص گیاه رازک

دنبال درمانی برای کم خونی هستید؟ از درد میگرن رنج می‌برید؟ درمان فوری اسهال چیست؟ برای پاسخ به این سؤالات باید خواص گیاه رازک را بشناسی، پس با طبیب مگ همراه باشید.

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
آنچه در این مقاله خواهید خواند
در این مقاله با گیاه رازک، مشخصات، ساختار، خواستگاه و طبع آن آشنا میشوید و همچنین از خواص بینظیر و مضرات گیاه رازک و طریقه صحیح مصرف آن مطلع میشوید.

 فهرست
 مقدمه
 گیاه رازک
 خواص گیاه رازک
 مضرات گیاه رازک
 عوارض، موارد احتیاط، تداخل دارویی و منع مصرف گیاه رازک
 روش و مقدارمصرف گیاه رازک
 مصارف صنعتی گیاه رازک
 نتیجه‌گیری و منابع

مقدمه
خواص رازک بسیار چشمگیر و قابل اهمیت می‌باشد، گیاهی است که در اکثر نقاط جهان برای مصارف صنعتی و دارویی کشت می‌گردد.
 تاریخچه کشت رازک به هزاران سال پیش باز می‌گردد، از سال ۷۸۶ قبل از میلاد آثاری که به جا مانده نشان می‌دهد که رازک اغلب در جا‌های مربوط به کلیسا‌ها مخصوصاً اطراف منزل یکی از کشیش‌های بلند پایه آن زمان به نام دنیس به‌عنوان یک گیاه دارویی دیده می‌شد.

گیاه رازک

نام‌های رایج، علمی گیاه رازک
در کتب طب سنتی به زبان فارسی به نام‌های رازک، رزک، ککیمور، به عربی حشیشه‌الدینار، جنجل و همل، به زبان انگلیسی hope، به زبان فرانسه هوبلون، نام طبی آنhumulus  و نام علمی آن humulus lupulus ذکر شده‌است.

ساختارگیاه رازک
 گیاهی مارپیچی شکل و دائمی از تیره گزنه‌ها، دسته شاهدانه‌ها و خانواده cannabinaceae می‌باشد.
این گیاه چندساله است و دارای ساقه‌های زاویه دار و موجی که چرخش موج آن از راست به چپ است.
 ارتفاع آن ۱۰ الی ۱۵ متر، رونده است و از دیوار بالا می‌کشد. برگ رازک مانند برگ مو (انگور) می‌باشد، دندانه‌دار، سبز تیز، سه قسمت، خشن و کرک‌داراست.

گل‌های آن کوچک و سفید، با عطری که شبیه بوی معطر سنبل‌الطیب می‌باشد، در پایه‌ی نر آن گل‌ها به صورت خوشه‌ای خاص، پایه‌ی ماده آن به‌صورت تجمع با مخروط‌های کروی شکل و در تابستان تمام می‌شود.

 میوه رازک فندقه‌ای است، در سطح و قاعده آن تار‌های ترشحی فراوانی دیده می‌شود که از شهریور تا مهر می‌رسد، به رنگ زرد، قرمز و کاملاً قهوه‌ای در می‌آید، نباید به فصل بارش برسد و سریع باید برای چیدن آن اقدام نمود و بعد آن‌ها را از هم تفکیک و در جای خشک قرار داده تا کاملاً خشک گردد.

خاستگاه رازک
 رازک خوش‌بو به‌صورت خودرو و گلخانه‌ای دیده می‌شود، در دنیا مخصوصاً اروپا (شمال فرانسه؛ در آلزاس یا تا شمال)، آمریکا، شیلی و استرالیا به‌صورت بستانی (گلخانه‌ای) رؤیت شده است و در ایران به‌صورت بری (خودرو): گرگان (بندر گز و زرین گل)، مازندران (چالوس و تنکابن)، سواحل دریا (دریای خزر) و گیلان (رشت و لاهیجان، رشت و آستارا) دیده می‌شود.

ترکیبات شیمایی گیاه رازک
مخروط‌های ماده این گیاه ۳ تا ۵ درصد تانن (اسید هوموتانیک)، تری‌متیل‌امین، مواد پکتیکی، املاح پتاسیم و لوپن می‌باشد. آلکالوئیدی به‌نام لوپولین در تار‌های قاعده و سطح میوه رازک وجود دارد، که خواص بسیار زیادی در قاعدگی ماهیانه زنان دارد.

طبع (مزاج) گیاه رازک

ابوریحان بیرونی در منابع آورده است، طبع گیاه رازک گرم و‌تر درجه اول می‌باشد. موافق گرم مزاجان است.

خواص گیاه رازک

قابل‌ذکر است که خواص رازک در منابع به‌وفور بیان شده است که به معرفی تعدادی از آن می‌پردازیم:

– اشتهاآور است، محرک دستگاه هاضمه، مقوی کلیه دستگاه‌های بدن، اگر مصرف آن به طور مداوم نباشد، مدت زمان معین تعیین شود، باعث از بین رفتن ضعف کلیه می‌شود.

– از بین رفتن ضعف مفرط، رفع کم‌خونی دختران، نرمی استخوان، جلوگیری از آب آوردن اعضا، درمان اسهال، اسکوربوت، درمان نقرس، ترشح مخاط، بیمار‌های پوستی مزمن ناشی از غلبه سودا است.

– خواب‌آور، مسکن تحریکات جنسی و شهوانی، رفع سردرد‌های یک طرفه، میگرن قاعدگی دردناک، فلج مثانه، عدم تعادل عصبی.

– استعمال خارجی: درد مفاصل، تومور‌های سرد سرطانی، بواسیر.

– خنک‌کننده و مدر، تصفیه‌کننده خون، نیروبخش و آرام‌کننده

– ضد کرم معده، معرق.

-بازکننده مجاری کبد و طحال

– مالاریا، یرقان، صرع و سل

– رازک دارای مواد شیمیایی استروژن است که هورمون جنسی زنان است و به تنظیم قاعدگی آن‌ها کمک می‌کند.

مضرات گیاه رازک

 برای افراد مبتلا به سرطان رحم و سینه مضر است.

تاکنون عوارض خوراکی برای آن مطرح نشده است.

در بعضی از افراد خارش پوستی گزارش شده است.

در بیماران درماتیت و آنافیلاکسی، مصرف آن حتماً زیر نظر پزشک و متخصص طب سنتی انجام گیرد.

اگر بعد از خوردن گیاه رازک دچار اسهال یا ناراحتی معده شدید، مصرف را قطع و یا کم نمایید.

در کودکان زیر دو سال، افراد بالای ۶۵ سال، زنان باردار و مادران شیرده قابل احتیاط است.

با دارو‌های ضد افسردگی، آنتی‌هیستأمین، الکل و استروژن‌ها تداخل دارد.

روش و مقدار مصرف گیاه رازک

نسخه اول:
۳۰ گرم گل‌های ماده رازک را در یک لیتر آب، ده دقیقه جوشانده، و قبل از هر وعده‌غذایی یک فنجان بنوشید، روزی سه فنجان میل نمایید. برای تسکین تحریکات جنسی و درمان ترشی معده مؤثر است.

نسخه دوم:
۱۰ گرم رازک را در یک لیتر آب، به مدت ده دقیقه جوشانده و میل نمایید اشتها‌آور است.

نسخه سوم:
یک قاشق سوپ‌خوری از رازک را در ۲۲۰ گرم آب، ۵ دقیقه خیس خورده و بعد میل نمایید، برای پیشگیری از عفونت مؤثر است. زیرا ترکیبات شیمیایی ضد عفونت آن باعث پیشگیری از عفونت می‌گردد.

مصارف صنعتی گیاه رازک
خواص گیاه رازک باعث شده که در مصارف صنعتی بسیار کاربرد داشته باشد، از جمله: در صنایع غذایی برای خوش طعم کردن و معطر کردن نوشیدنی‌های مختلف کاربرد دارد.
به دلیل الیاف فیبری این گیاه در ساختن طناب، پارچه‌های خشن شبیه کرباس مورد استعمال قرار می‌گیرد.
در ساختن ضدعفونی‌کننده‌ها، پاک‌کننده‌ها، صنایع آرایشی و بهداشتی و حفاظت پوست و مو بسیار مورد مصرف قرار می‌گیرد.

نتیجه‌گیری

 یک گیاه زیبا، با گل‌های سفید، عطر و بوی خوش و رونده که به دیوار می‌چسبد و به‌صورت مارپیچ بالا می‌رود. این گیاه در جهان و در کشورمان به‌صورت خودرو و همچنین گلخانه‌ای به طور فراوان دیده می‌شود. خواص گیاه رازک در مصارف دارویی و خوراکی و صنعتی به چشم می‌خورد، برای درمان و پیشگیری بیماری‌هایی مثل یرقان، سل، صرع، سوءهاضمه و عفونت در بدن بکار برده می‌شود.

جزء لیست گیاهان بی‌خطر آمده است که البته مادران شیرده، کودکان، زنان باردار و افراد بالای ۶۵ سال باید احتیاط کنند. البته لازم به ذکر است نسخه‌های مذکور حتماً باید تحت نظر متخصص و پزشک سنتی ویزیت گردد.

* نهایت سعی و تلاش را داریم برای رساندن مطلب، کامل کردن اطلاعات شما عزیزان در مورد گیاه رازک، خرسندیم که با کامنت نظر خود روحیه ما را در جهت ترقی و پیشرفت در این عرصه بالا ببرید. منتظر حضور گرمتان برای خواندن محتوای بعدی هستیم.

منابع

*حسینی، سید علی (سید رضا). (۱۳۸۹). بررسی روش‌های کاشت گیاهان دارویی رازک در گرگان. فصلنامه علمی پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی معطر ایران. (ج ۲۷، شماره ۴. صفحه ۶۱۶ و ۶۱۸).
*حسینی، سید علی (سید رضا). (۱۳۹۰). بررسی روش‌های کاشت گیاهان دارویی رازک در گرگان. نشریه تحقیقات گیاهان دارویی معطر ایران. ۲۷(۴). پیاپی ۵۴. صفحه ۱.
*گل‌گلاب، حسین. (۱۳۸۶) کتاب گیا (راهنماى گیاهى). دانشگاه علوم پزشکى ایران. تهران. (ج ۱، چاپ: اول. صفحه ۲۵۳).
نفیسى، میرزا على‌اکبر. فرهنگ نفیسى. تهران. نشر خیام. (ج ۳، چاپ: اول. صفحه ۱۶۰۸).
نورانى، مصطفى، (۱۳۸۴) دائره المعارف بزرگ طب اسلامى (نورانى). قم. ارمغان یوسف. (ج ۳، چاپ: اول. صفحات ۲۸-۳۳ و ۳۵ و ۳۶ و ۳۶۷). 

نویسنده: دلارام قائم پناه