به‌نام خداوند نون و قلم
زندگینامه، شناخت و آشنایی با شیخ‌الرئیس ابوعلی سینا
ابن سینا که بود؟ حکیم دارای چه القابی بود؟ آیا مسلمان بود؟ همسر و فرزندی هم داشت؟ و اینکه شیخ‌الرئیس ابوعلی سینا چه سفرهایی داشت و چه خطرهایی او را تهدید می‌کرد و از خطر چگونه در امان بود؟ برای جواب این سوالات با طبیب مگ همراه باشید.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
آنچه در این مقاله خواهید خواند
در این مقاله در مورد زندگینامه ابن سینا صحبت خواهد شد. پدر و مادرش چه کسانی بودند، این حکیم دانا در چه سنی یادگیری طب را شروع کرد، با چه کسانی آشنا شد، در محضر چه کسانی علم آموخت، در زمان چه پادشاهانی چه اتفاقاتی برایش رخ داد، ابوعلی سینا در چه علومی مهارت داشتند و اینکه دارای چه آثاری و القابی بودند.در کجا چشم از دنیا فرو بست.
فهرست
مقدمه
مقدمه
روز پزشک که برای بزرگداشت این حکیم فرزانه ایرانی؛ شیخ الرئیس ابوعلی سینا می‌باشد. او عالمی فرزانه از گذشته‌های بسیار دور بود که تا به امروز و تا آیندگان نام او می‌درخشد.
در میان عالمانی چون محمد زکریای رازی، حکیم سمرقندی و سید حکیم عقیلی خراسانی میت وان او را پرآوازه‌ترین حکیم ایرانی دانست. ابوعلی‌سینا بن‌عبدالله بن‌علی بن‌سینا که به لقب‌های(شیخ‌الرئیس، پو‌رسینا، ابن‌سینا و ابوعلی‌سینا) شهرت یافته از نامی‌ترین، پرآوازه‌ترین حکمای ایرانی، دانشمند و فیلسوف زمان خود تا به حال بوده است.
او را در واقع می‌توان همه چیز‌دان نام نهاد، به دلیل اینکه به تمامی علوم از جمله: ریاضی، شیمی، جغرافیا، اختر‌شناسی، پزشکی، منطق، فلسفه و تفسیر قرآن تبحر و مهارت قابل توجهی داشت. او زندگی پر از فراز و نشیبی را گذراند، که گاهی مورد مودت، دوستی و محبت بزرگان و گاهی مورد خشم امیران آن زمان قرار می‌گرفت.
سفر‌های بسیاری را از زادگاهش آغاز کرد که در طی این مهاجرت‌ها آثار گران‌بها و ارزشمندی از خود برجای گذاشت و در پایان به زادگاهش برگشت و به دیار باقی شتافت.
هدف از نگارش این مقاله آشنایی با سرگذشت زندگی این شخصیت برجسته و بالا‌بردن سطح آگاهی افکار عمومی می‌باشد. این مقاله به شیوه مروری نوشته شده است
زندگینامه شیخ الرئیس ابوعلی سینا
ابوعلی‌سینا نتیجه پیوند عبدالله و ستاره بود که در سال۳۷۰ ه. ق چشم به جهان گشود، در جهان اسلام در علم و فلسفه مشهورترین حکیمان بود و لقب‌هایی چون حجه‌الق و شرف‌الملک را به‌ایشان دادند و در حال حاضر در شرق با این القاب از او یاد می‌شود.
در دوران کودکی لیاقت اعجاب‌انگیزی از خود در حیطه یادگیری علوم نشان داد، عامل موفقیت دیگرش آن بود که پدر وی از اسماعیلیان بود و بسیار در تلاش برای تعلیم و تربیت‌ایشان کرد، خانه خود را محفل دانشمندان معتبر دور و نزدیک نمود.
علوم و مهارت‌های شرف‌الملک
ابوعلی‌سینا قرآن و صرف و نحو را در سن ده سالگی آموخت، او می‌گفت: هرگاه درباره مسأله‌ای متحیر می‌شدم و در حل آن موفق نبودم به مسجد می‌رفتم و نماز می‌خواندم با خدای خود راز و نیاز می‌کردم، مسأله برایم آسان و حل می‌شد. ایشان مانند غزالی مفسر نبود و به تعبیر استاد مرتضی مطهری فنش تفسیر نبوده است اما درباره برخی از آیات عمیقا اندیشه می‌کرد و نظریاتش را با زبان فلسفی بیان می‌نمود.
حجه‌الق در محضر ابوعبدااله ناتلی منطق و ریاضیات را فرا‌گرفت، خیلی زود در این علم مهارت یافت و به آموزش طبیعیات، پزشکی و ما بعدالطبیعیه در خدمت استاد ابوسهل مسیحی درآمد. این حکیم بزرگوار تا سن شانزده سالگی تمام علوم را آموخت. ما بعدالطبیعیه ارسطو را بار‌ها و بار‌ها مطالعه کرد و نتوانست آنرا درک‌کند تا اینکه به کتاب فارابی دست یافت و تمامی مسائل دشوار برای او سهل و قابل درک شد. از آن به بعد شیخ فهمید با مطالعه سطحی هیچ چیز را درک نخواهد کرد، مگر اینکه فهم خود را از لحاظ عمق افزایش دهد تا همه چیز‌هایی که در سن هیجده سالگی یاد گرفته بود را درک و تحلیل نماید.
سفر‌های ابن‌سینا
تبحر حکیم در علم پزشکی او را عزیز کرد، مورد توجه فرمانروای زمان خودش قرارگرفت و در‌های کتابخانه قصر به روی وی گشوده شد. اما فشار‌های سیاسی ماورالنهر، افزایش قدرت سلطان محمود غزنوی زندگی را در زادگاهش بخارا سخت کرد و مجبور شد به جرجانیه مهاجرت کند. بعد از آن، منطقه گرگان نظرش را جلب کرد.
در سال۴۰۳ ه. ق با تمامی دشواری‌ها و مرگ چند تن از یارانش از ریگزار شمال خراسان عبور کرد. قبل از آنکه به جرجان برسد به آرزویی که داشت رسید و قابوس‌بن وشمگیر را که مشهور در علم و ادب بود ملاقات کرد. در این میان ابوسعید ابوالخیر شاعر صوفی را دید.
متأسفانه وقتی به جرجان رسید پدرش فوت کرده بود. از این اتفاق افسرده و دل‌شکسته شد. چند سال گوشه نشینی و عزلت گزید، تا در سال ۴۰۵ ه. ق به طرف ری حرکت کرد. هم زمان با این روز‌ها آلبویه بر ایران حکومت می‌کرد.
حجه‌الحق برای مدتی در دربار فخرالدوله ماند و بعد به همدان برای دیدن شمس الدوله که فرمانروایی دیگر از این خاندان بود حرکت کرد. این امیر در بستر بیماری بود و ابن سینا را سریع برای درمان دعوت نمود، او به بالین امیر رفت و او را درمان کرد، همین امر باعث شد امیر، حکیم را ستایش کرده و او را به کار وزارت منصوب نماید.
چند سال گذشت، امیر چشم از جهان فرو‌بست و ابوعلی‌سینا از وزارت سرپیچی کرد و به زندان افتاد. در زمان محاصره همدان فرصتی پیدا نمود تا با لباس مبدل درویشی از همدان گریخت و به سوی اصفهان حرکت کرد.
آن زمان اصفهان مرکز علما بود که مورد توجه علاءالدوله قرارگرفت و به مدت پانزده سال در آنجا زندگی نمود و چندین اثر خود را در آنجا نوشت. علم نجوم را در آن زمان آموخت و ساخت رصد‌خانه‌ای را آغاز کرد.
در این حین مسعود غزنوی به اصفهان حمله نمود، بسیاری از آثارش در این میان از بین رفت و ساخت رصد‌خانه ناتمام ماند. چون از این وضعیت ناراضی بود و بیماری قولنج(معده درد) او را آزار می‌داد به همدان بازگشت و در رمضان سال ۴۲۸ ه. ق به دیار باقی پیوست و آرامگاه او در همدان قرارگرفت.
آثار ابوعلی‌سینا
مهمترین اثر ابن سینا کتاب قانون فی الطب می‌باشد.
آثار ابن سینا بالغ بر ۲۵۰ اثر می‌باشد، البته با در نظر گرفتن رساله‌های کوچک و نامه‌های آن. بیشتر آثار این حکیم به زبان عربی و به ندرت به زبان فارسی تألیف شده است، که به شرح ذیل می‌باشد:
نخستین اثر شرف‌الملک: کتاب فلسفی به زبان فارسی‌ایشان(دانشنامه‌علائی) می‌باشد.
اثر دوم حجه‌الحق: در اصفهان به زبان‌عربی(الاشارات و التنبیهات) نگاشته شده است.
اثر سوم شیخ الرئیس: مفصل‌ترین دایره‌المعارف علمی، به‌نام کتاب(شفا) که به همه زبان‌ها ترجمه گردیده است.
اثر چهارم ابن سینا: کتاب(نجات) خلاصه شفا است.
اثر پنجم ابوعلی سینا: عیون الحکمه
آخرین اثر ابن سینا: شاهکار ابن‌سینا(الاشارات و التنبیهات) در دسترس همگان قرار دارد.
به غیر از این آثار تعداد زیادی رساله‌ها در منطق، علم النفس، جهان‌شناسی و ما بعدالطبیعه نگاشته است. از آثار دیگر وی می‌توان آثار (رمزی، تکثیلی و باطنی) ذکر کرد که نماینده فلسفه مشرقی‌ایشان است.
آثار مفقود شده شیخ‌الرئیس را می‌توان (رساله همنوع حی‌بن یقظان، رساله الطیر، سلامان و ابسال) را نام برد. اثر فلسفی و علمی‌ایشان(القصیده العینیه) می‌باشد.
شاگردان ابن سینا
ابوعبید جوزجانی، ابوالحسن بهمنیار، ابومنصور طاهر اصفهانی، ابو‌عبدالله محمد‌بن احمد المعصومی.
همسر و فرزند ابن سینا
درباره همسر‌ابوعلی سینا چندان منبع معتبری در دست نیست.
علت مرگ ابن سینا
ابن سینا در سفر به همدان مبتلا به درد قولنج شد که به دستیارش تهیه دارویی برای درمان بیماریش سپرده بود و دستیارش مقدار ترکیبات دارو‌ها را بیش از اندازه اضافه کرده بود و مصرف این دارو باعث مرگ شیخ گردید.
در روز ۲ تیر سال۴۱۶ هجری شمسی در همدان درگذشت و همانجا به خاک سپرده شد. لازم به ذکر است در بسیاری از منابع علت مرگ ابن سینا را نامشخص اعلام کرده‌اند.
روز پزشک
یکم شهریور هر‌سال در ایران مصادف با زادروز ابن سینا ملقب به پدر علم پزشکی و‌امیر پزشکان به پاس زحمات، فعالیت و تألیفات این حکیم فرزانه و عالیقدر به روز پزشک نام‌گذاری گردیده است.
نتیجه‌گیری
اسوه‌ی اخلاق، علم طب و طبیعیات
ماهر صرف و نحو، منطق و ریاضیات
بنگاشت کتاب قانون و شفا، ابن سینا
میلادش روز پزشک شد ابوعلی سینا
((اصلانی))
زندگی نامه ابو علی سینا سراسر سختی و رنج و مجاهدت بود. بزرگان فرهیخته بسیار زیادی در جهان اسلام و در کشور عزیزمان ایران، مانند شیخ‌الرئیس ابوعلی‌سینا وجود داشتند که زحمات بی‌شائبه و فراوانی برای یادگیری، بسط و گسترش فنون و علوم زمان خود کشیدند.
ما وظیفه خود می‌دانیم برای زنده نگهداشتن نام آن‌ها، آشنایی بیشتر عامه مردم و معرفی آنان در عرصه جهان، با تحقیق، پژوهش و نگارش مقالات در مورد سرگذشت، زندگینامه، آثار و عملکردشان سهمی را به خود اختصاص دهیم و شاید که بتوانیم قد‌ردانی بسیار بسیار ناچیزی در برابر تلاش‌های آن‌ها انجام دهیم.
منابع
سینا، ابوعلی، (۱۳۶۳) ه. ش، قانون، مترجم: عبالرحمن شرفکندی (هه‌ژار)، سروش ، چاپ‌اول، جلد‌اول، صفحه ۷۰ و ۷۱،(انتشارات‌صدا و سیمای‌جمهوری‌اسلامی‌ایران)، تهران.
شجاعی، حیدر، (۱۳۹۶) ه. ش، تفسیر‌عرفانی- فلسفی، قرآن‌مبین در آثار حکیم‌ابوعلی‌سینا، نشر‌شهر‌پدرام، چاپ‌اول، صفحه۲.
نصر، سید‌حسین، (۱۳۴۵)ه. ش، سه‌حکیم‌مسلمان، مترجم احمد‌آرام، چاپ‌پنجم، صفحه۲۱، ۲۲،۲۳ و ۲۴، انتشارات‌علمی و فرهنگی، تهران.
نویسنده: آرزو اصلانی
ث
1 نظر در “زندگینامه شیخ الرئیس ابوعلی سینا”