بسم الله الرحمن الرحیم

خواص گیاه انجبار در طب سنتی

تا به حال گیاه انجبار را دیده‌اید؟ خواص گیاه انجبار چیست؟ به نظر شما خوراکی است یا غیر‌خوراکی؟ میدانستید گیاه انجبار در طب سنتی خواص شگفت‌انگیزی دارد! با مجله طبیب-مگ همراه باشید تا خواص گیاه انجبار را به شما معرفی کنیم.

آنچه در این مقاله می‌خوانید؟
در این مقاله با یک گیاه دارویی مهم به نام گیاه انجبار آشنا می‌شوید. این گیاه خواص درمانی فراوانی دارد و در طب سنتی از ریشه و ساقه آن جهت معالجه بیماران استفاده می‌کنند. از جمله خواص این دارو گیاهی می‌توان به مواردی مانند: جلوگیری از سقط جنین، رفع ترشحات مخاطی، بی‌اختیاری دفع ادرار اشاره کرد. سایر خواص شگفت‌انگیز گیاه انجبار را در این مقاله بخوانید.

فهرست مطالب
مشخصات گیاه
خاستگاه گیاه انجبار
ساختار گیاه انجبار
ترکیبات شیمیایی گیاه انجبار
طبع گیاه انجبار
خواص گیاه انجبار در طب سنتی
مضرات گیاه دارویی انجبار
روش مصرف گیاه انجبار
مواد تشکیل دهنده داروی شربت انجبار
خواص موجود در ترکیبات دارو

مقدمه

در این مقاله می‌خواهیم با خواص گیاه انجبار از منظر طب سنتی آشنا شویم. گیاه انجبار درختچه‌ای از تیره علف هفت بند است که در کتب طب سنتی با نام اناریف جست و جو می‌شود. قصد داریم با استفاده از منابع معتبر از جمله منابع موجود در نرم‌افزار نور و مقاله‌های پزشکی این گیاه پرخاصیت را بیشتر بشناسیم. انجبار نوعی گیاه علفی است که در مناطق سردسیر رشد می‌کند و در طب سنتی به ریشه و ساقه زیرزمینی آن جهت معالجه بیماران بسیار اهمیت می‌دهند. در ادامه بیشتر با این گیاه آشنا می‌شویم.

خواص گیاه انجبار

مشخصات گیاه
نام‌های رایج گیاه انجبار
نام‌های رایج گیاه اَنجبار یا اِنجبار، پرشیان یا برسیان دارو، اناریف و هفت بند اروپایی می‌باشد.
Bistort نام لاتین گیاه انجبار:
Persicaria bistorta نام علمی گیاه انجبار:
خاستگاه گیاه انجبار
خاستگاه گیاه انجبار در اروپا بوده و همچنین در بخش‌های مرطوب انگلستان و در آسیا قابل رویش می‌باشد. این گیاه پرآوازه را می‌توان در بخش غربی کشورمان ایران، در ناحیه آذربایجان مشاهده کرد. البته در مکان‌های دیگری مانند همدان، منطقه اشتران کوه، کوه سهند و تخت سلیمان نیز قابل رؤیت می‌باشد. البته بهترین نوع این گیاه در کشور سوریه و در شام است.

خواص گیاه انجبار

ساختار گیاه انجبار
ساختارگیاه انجبار به این صورت است که این گیاه از نژاد ترشک‌ها است؛ پس از رویش، ریشه‌های آن دور خودش می‌پیچند. این گیاه از خانواده هفت‌بندیان است؛ به آن پایا هم می‌گویند. در گروه ریواس‌ها دسته‌بندی می‌شود. این گیاه در مناطق سردسیر رشد می‌کند. ساقه آن نازک، صاف و ساده است که ریزوم‌های آن پیچ دار، بزرگ و انشعابی است؛ همچنین ارتفاعی بیش از یک متر دارد. گیاه انجبار گل‌های خوشه‌ای سرخ رنگ دارد و همین باعث زیبایی این گیاه شده است. پیوسته در کنار جوی‌ها رشد می‌کند. عصاره‌اش هم سرخ رنگ است. برگ‌هایش شبیه برگ رطب است و ریشه‌های آن محکم‌تر از شاخه رطب است. این برگ‌ها به شکل قاعده‌ای بزرگ و نیزه‌ای است. برگ‌های زیرین هم به شکل بیضی و پهن و البته نوک تیز هستند. گلدهی این گیاه در ماه خرداد تا تیر است.

خواص گیاه انجبار

ترکیبات شیمیایی گیاه انجبار
از جمله ترکیبات شیمیایی گیاه انجبار می‌توان به آمیدون، اسید اگزالیک، تانن، گلوکز، لعاب، صمغ، مواد آلبومینوئیدی، ویتأمین سی، کلسیم و ماده رنگی قرمز اشاره کرد. در تحقیقات گسترده‌ای که بر روی ریشه این گیاه انجام شده، ثابت شده بخشی از ترکیبات به صورت کمپلکس به نام تانن‌ها با یون‌های فلزی باعث سرعت بخشی جهت انعقاد خون می‌شود. هدف از این پژوهش‌ها و جداسازی، شناسایی تانن‌ها بوده، که نشان می‌دهد تانن موجود در عصاره آبی ریشه گیاه انجبار باعث انعقاد خون می‌شود. البته این تانن‌ها باعث ایجاد لخته مصنوعی در خون شده که مانع از خونریزی سطحی و قطع خونریزی می‌شود.

طبع گیاه انجبار
طبیعت گیاه دارویی انجبار سرد و خشک است.

خواص گیاه انجبار در طب سنتی

از جمله خواص گیاه انجبار در طب سنتی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.
التیام دهنده، ضد التهاب، ضد عفونی‌کننده، ضد تب، محرک، اشتهاآور، جمع‌کننده، ضد غلبه خون، ملین، تقویت‌کننده عمومی، مدر، مقوی اعضا، بواسیر، التیام دهنده و ضد اسهال است. همچنین گیاه انجبار در جلوگیری از سقط جنین، رفع ترشحات مخاطی، بی‌اختیاری دفع ادرار، خونریزی‌های ساده داخلی و خارجی، سوزش مجاری ادرار، ورم مجاری ادرار، بواسیر، التهابات اندام تناسلی زنانه، گلودرد، خونریزی رحم، التیام زخم، سل و وجود خون در ادرار توصیه شده است.
جهت التیام زخم، محکم کردن لثه‌های نرم، التهابات لثه و مشکلات حلق کاربرد دارد. می‌توان ۱۵۰ گرم ساقه آن را در یک لیتر آب مخلوط کرده و غرغره کرده یا دهان را با آن شستشو داد.
این گیاه برای افرادی که به تازگی عمل جراحی داشته‌اند مناسب است. از جمله دیگر خواص گیاه انجبار در طب سنتی افزایش اشتها و رویانیدن مجدد گوشت در بخش‌های آسیب دیده بدن می‌باشد.
با توجه به داشتن خواص ضد ویروسی می‌تواند از بین برنده انواع میکروب‌های روی زخم باشد.
همچنین به جهت درمان التهاب واژن و خونریزی رحم مورد استفاده قرار می‌گیرد. ریشه این گیاه برای دفع سنگ مجاری ادرار مفید است. اگر ریشه انجبار را به مدت نیم ساعت جوشانیده سپس صاف کرده و غرغره کنید به جهت درمان التهاب لثه بسیار مفید است.
مضرات گیاه دارویی انجبار
مصرف گیاه دارویی انجبار در دوران بارداری و شیردهی ممنوع است.
روش مصرف گیاه انجبار
جهت استفاده از این گیاه باید روش مصرف گیاه انجبار را بدانید. همانطور که گفتیم این گیاه در زمین‌های مرطوب و سایه دار خیلی خوب رشد می‌کند و در فصل پاییز با کاشت دانه یا جوانه ریشه دار کاشته می‌شود. قدرت جوانه زدن آن خیلی زود از بین می‌رود. باید بعد از جوانه زنی سریعاً به زمین اصلی منتقل شود و با فاصله کاشته شود. پس از برداشت محصول، ریشه‌های این گیاه را تمیز کرده و در محیط مناسب خشک و جهت استفاده آماده‌سازی می‌کنند.
برای استفاده از این گیاه باید بدانید که فقط قسمت‌های خاصی از آن را می‌توان استفاده کرد از جمله ساقه‌ها، ریشه و برگ. در فصل سرما یعنی پاییز ساقه‌های آن را می‌چینند و می‌خشکانند. همچنین ریشه‌های این گیاه، به صورت طولی برش داده و مصرف می‌شود.
مواد تشکیل دهنده داروی شربت انجبار
مواد تشکیل دهنده داروی شربت انجبار، عرق انجبار، خرنوف، صندل سرخ، صندل سفید، مورد، شکر سرخ و آب است.
معرفی دارو‌های مرکب موجود در بازار از گیاه انجبار
از جمله دارو‌های مرکب موجود در بازار می‌توان به شربت انجبار اشاره کرد که یکی درعطاری‌ها موجود می‌باشد.

خواص موجود در ترکیبات دارو
شربت انجبار جهت رفع کوفتگی عضله و شکستگی اعضاء مناسب است. بسیار نافع جهت دفع سموم است. شربت گیاه انجبار جهت قطع خونریزی رحم مفید است. از جمله خواص موجود در ترکیبات دارو این است که به جهت خاصیت جمع‌کننده، برای درمان اسهال ناشی از دم و خونریزی اعضاء مختلف مفید است. این شربت باعث تقویت کبد و معده هم می‌شود.

نتیجه‌گیری

گیاه دارویی انجبار نام‌های مختلفی دارد که اکثرا آن را با نام اناریف می‌شناسند. می‌توان از اجزای مختلف آن جهت درمان بیماری‌ها استفاده نمود. مهم‌ترین قسمت این گیاه ریشه آن است که بیشتر به صورت دم کرده مصرف می‌شود. این گیاه خواص درمانی فراوانی دارد که به دلیل ناشناس بودن نام این گیاه متأسفانه به ندرت از آن استفاده می‌شود. طبع این گیاه سرد و خشک است که باعث جمع کنندگی می‌شود. از خواص مهم این گیاه، تسکین استفراغ و اسهال ناشی از غلبه خون (خلط دم) است و از خونریزی جلوگیری می‌کند همچنین میکروب‌های روی زخم را هم از بین می‌برد. دیگر خواص گیاه انجبار در طب سنتی را در این مقاله مطالعه کنید.

همراهان گرامی اگر تجربه مفید دیگری از بکارگیری گیاه انجبار دارید لطفاً با ما در میان بگذارید.

منابع
ابن الیاس شیرازى، منصور بن محمد، کفایه منصورى. (۱۳۸۲). رساله چوب چینى. تهران: دانشگاه علوم پزشکی ایران. (ج ۱، ص ۷۱۴).
جمعى از نویسندگان (۱۳۸۶). گنجینه بهارستان. تهران: کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شوراى اسلامى ایران(ج۲، ص۴۱۲)
حکیم مؤمن، سید محمد مؤمن بن محمد زمان. (۱۳۹۰) تحفه المؤمنین. قم: نور وحى. (ج ۲، ص ۴۴۳-۴۵۵-۵۵۹-۵۳۸-۵۳۲-۴۹۰-۴۷۶-۴۶۸-۴۶۱. )
ذبیحی معصومه، پرتوی طیبه. (۱۳۸۹). مقاله جداسازی و شناسایی ترکیبات با اثر انعقاد خون در گیاه انجبار. همایش ملی گیاهان دارویی. ص۱
شاه ارزانى، میر محمد اکبر بن محمد (۱۳۸۷). طب اکبرى. جلال الدین. قم. (ج ۲، ص ۱۳۴۵)

نویسنده: سمانه عسگری ولاشانی
ویراستار: نجمه قصاب باشی