به‌نام خدا

درمان پانیک در طب سنتی  

متأسفانه امروزه در جوامع بشری بیماری‌های روحی و روانی بسیار رواج دارد. اغلب بیماری‌های این حوزه نیز جزء بیماری‌های دیر درمان هستند که درمانشان نیازمند صبر و حوصله بسیار است.در حوزه بیماری‌های روحی و روانی می‌توان به اختلال پانیک اشاره کرد که متأسفانه آمار بالایی را به خود اختصاص داده است و جالب اینکه بسیاری از افرادی که به این اختلال مبتلا هستند خودشان نیز به این مسأله آگاه نیستند و معمولاً با بیماری‌های جسمی اشتباه گرفته می‌شود. اگر تمایل دارید مطالب مفیدی در رابطه با این اختلال بدانید با ما همراه باشید.

فهرست

مقدمه
نشانه‌های اختلال پانیک
دلایل بروز اختلال پانیک
درمان اختلال پانیک در طب رایج
کنترل و درمان اختلال پانیک در طب سنتی
خوردن و آشامیدن
خواب و بیداری
آب و هوا
حالات روحی
احتباس مواد زاید و استفراغ
ورزش
درمان‌های یداوی مؤثر بر اختلال پانیک
درمان‌های گیاهی مؤثر بر اختلال پانیک
نتیجه‌گیری
منابع

مقدمه درمان پانیک در طب سنتی

پانیک، حمله اضطرابی یا هراسی با نشانه‌های شناختی و جسمی است. این اختلال در جامعه بسیار شایع است و در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود. این اختلال معمولاً از سنین نوجوانی آغاز می‌شود اما بیشتر در سنین جوانی مطرح است. حمله هراس به‌طور ناگهانی شروع می‌شود و طول مدت آن نیز حدود ۱۰ دقیقه است.
حملات پانیک (اضطراب) می‌توانند بسیار ناراحت‌کننده باشند و بر سلامت روان فرد تأثیر می‌گذارند. این حملات می‌توانند برای فرد بسیار ترسناک باشند، زیرا فرد احساس می‌کند که کنترل خود را از دست داده و به‌سوی سکته و یا حتی مرگ می‌رود. هنگام حمله، بخش درک مدیریت مغز و سیستم عصبی این افراد، مختل شده و این امر موجب احساس ترس و هراس شدید و ناگهانی در فرد می‌شود.
مدت حمله، طولانی نیست اما باعث ایجاد اختلال در انجام فعالیت‌های روزانه فرد می‌شود. درحال‌حاضر، درمان‌های بسیاری در طب رایج و سنتی برای درمان این بیماری وجود دارد اما به دلیل عدم بهبودی کامل این بیماری در طب رایج، تمایل بیماران به استفاده از درمان‌های جایگزین در طب سنتی بیشتر شده است. در این مقاله، درمان پانیک در طب سنتی با تکنیک‌های متفاوت با استفاده از کتب طبی و سایت‌های علمی بررسی شده است.

اختلالات پانیک

نشانه‌های اختلال پانیک

نشانه‌های اختلال پانیک را می‌توان به دو بخش جسمی وشناختی تقسیم کرد:
-نشانه‌های جسمی: سرگیجه شدید، تپش قلب، تعریق، گرگرفتگی، احساس سستی در تمام بدن، اختلال در تنفس و احساس خفگی، گزگز کردن تمام بدن، لرز، تهوع.
-نشانه‌های شناختی: ترس از مردن، ترس از دیوانه شدن، ترس از سکته قلبی، ترس از خفه شدن، احساس از دست دادن کنترل.

دلایل بروز بیماری پانیک

در طب سنتی، پانیک، اختلالی روانی محسوب می‌شود که منشأ اصلی آن سودایی شدن روان و مغز است. استرس و اضطراب شدید و طولانی مدت، تجربه‌های تلخ از جمله سوءاستفاده جنسی در دوران کودکی، دغدغه‌های طولانی در زندگی و یا مسائل ژنتیکی مهم‌ترین دلایل بروز بیماری پانیک هستند.

درمان اختلالات پانیک در طب سنتی

درمان اختلال پانیک در طب رایج

درمان اختلال پانیک در طب رایج از دو روش، روان درمانی و دارو درمانی صورت می‌گیرد. یکی از روش‌های روان‌درمانی، تکنیک درمان رفتاری ذهنی است که در این روش، درمانگر، فرد بیمار را به‌آرامی با موقعیت‌های ترس و اضطراب روبه‌رو می‌کند و سپس به او آموزش چگونگی حفظ آرامش در هنگام تجربه ترس و اضطراب را می‌دهد.
در روش دارو درمانی، دارو‌های ضد افسردگی و آرام بخش تجویز می‌شود تا نشانه‌های اضطراب کاهش یابد و فرد خواب راحتی داشته باشد، اما تمامی این دارو‌ها ممکن است وابستگی جسم به دارو را به همراه داشته باشد و بیمار برای حذف دارو در آینده با مشکلات جدی روبرو خواهد شد.

کنترل پانیک

کنترل و درمان پانیک در طب سنتی

برای پرداختن به درمان پانیک در طب سنتی، به نظریات جناب زکریای رازی در درمان بیماری‌های اعصاب و روان می‌پردازیم. زکریای رازی در کتاب الحاوی، بیماری‌های اعصاب و روان را بررسی کرده است. رازی، روش‌های درمانی بسیاری ازجمله: مرطوب کردن مزاج، پاک‌سازی بدن از اخلاط سودایی، استفاده از رژیم‌های غذایی، ورزش، رایحه‌درمانی، روان‌درمانی و… را پیشنهاد کرده است.

با توجه به قرارگرفتن پانیک در دسته بیماری‌های اعصاب و روان از این نظریه رازی در درمان پانیک می‌توان بهره گرفت. روش درمانی رازی رعایت‌کردن سته ضروریه یا شش اصل ضروری زندگی است که برای کنترل و درمان پانیک در طب سنتی از این روش می‌توان استفاده کرد.

خوردن و آشامیدن
این اختلال حاصل سودایی شدن مغز است، بنابراین باید از خوردن و آشامیدن غذا‌های سودازا مثل: بادمجان، قارچ، غذا‌های نمک‌سود، گوشت گاو، غذا‌های مانده و فریز شده، فست‌فود، سرخ‌کردنی، کلم، عدس، ترشی‌ها، تمامی میوه‌های ترش و کال پرهیز کرد. برای پیشگیری و درمان پانیک در طب سنتی، باید به مغز در حد متعادل رطوبت‌رسانی کرد. سکنجبین طبی و ماءالشعیر طبی از رطوبت بخش‌های مفید هستند.

برای این دسته از افراد، مصرف غذا‌های گرم و‌تر مانند: آبگوشت، آش گندم، گوشت بره، بوقلمون، انجیر، انگور، خربزه، گلابی و بادام توصیه می‌شود.

خواب و بیداری
دیر خوابیدن و یا کم خوابیدن می‌تواند برای این بیماران اضطراب ایجاد کند. خواب کافی و به‌موقع باعث رطوبت‌رسانی به مغز می‌شود، از این جهت می‌تواند باعث کم شدن حملات پانیک شود. برای داشتن یک خواب راحت می‌توان یک ساعت قبل از خواب سالادی متشکل از کاهو، هویج، روغن‌زیتون و مقداری پودر دارچین میل کرد.
روشی دیگر برای خوابی راحت، مصرف شیر بادام است. برای تهیه شیر بادام ۲۱ عدد بادام پوست‌کنده را با ۲ قاشق غذاخوری عسل به همراه یک لیوان آب و مقداری گلاب در مخلوط کن به خوبی مخلوط و در طول روز میل شود.

آب‌وهوا
یکی دیگر از مواردی که برای درمان پانیک در طب سنتی از آن استفاده می‌کنیم بهره بردن از آب‌و‌هوا می‌باشد. با توجه به نیاز به رطوبت در این بیماران، آب‌وهوای مرطوب برای زندگی‌کردن این افراد مناسب است و باید از هوای خشک دوری کنند. در اقلیم‌های خشک تعداد حملات پانیک بیشتر می‌شود. همچنین استفاده از هوای پاک و دور از آلودگی‌ها مناسب این افراد است.

در شرایطی که اکسیژن‌رسانی به این افراد کمتر می‌شود، تعداد حملات پانیک بالاتر می‌رود. این افراد برای رطوبت‌رسانی به مغز در اقلیم‌های خشک می‌توانند از بخور آب به تنهایی و یا به همراه گیاهانی مانند: اسطوخودوس، گل سرخ و گل بنفشه استفاده کنند.

حالات روحی و روانی
حالات روحی و روانی در بروز پانیک و همچنین در کنترل و درمان پانیک در طب سنتی نقشی اساسی دارند. انزوا و تنهایی باعث تقویت این اختلال می‌شود. داشتن هم‌صحبت و دوری از تنهایی برای این بیماران بسیار سودمند است، زیرا اغلب این افراد به دلیل بالابودن سودا در مغز، در تنهایی دائم درگذشته سیر می‌کنند و وسواس فکری دارند.

یکی از راه‌ها و تکنیک‌های درمان پانیک در طب سنتی، درمان روحی و روانی فرد بیمار است که این امر به دو روش مشاوره و استفاده از گیاهان دارویی آرام‌بخش انجام می‌شود.

احتباس مواد زاید و استفراغ
راه دیگر درمان پانیک در طب سنتی، خروج اخلاط سودایی از بدن است. برای خروج اخلاط سودایی از بدن، در طب سنتی از روش اسهال‌های پی‌درپی با کمک دارو‌های منضج و مسهل سودا، حاوی ترکیباتی از اسطوخودوس، افتیمون، زرشک سیاه، گل ختمی، رازیانه، شاه‌تره، شیرین‌بیان و ترنجبین استفاده می‌شود.

ورزش
بی‌تحرکی و سکون بیش از حد در این بیماران موجب تشدید بیماری و افسردگی می‌شود. ورزش و دوری از بی‌تحرکی از دیگر توصیه‌های درمان پانیک در طب سنتی می‌باشد. ورزش می‌تواند برای علائم اضطرابی بیماران پانیک مفید باشد.

ورزش در آب در مقایسه با ورزش در خشکی، روشی مطمئن برای رسیدن به آرامش روانی است و تأثیر بسیار زیادی بر کیفیت زندگی دارد. براساس تحقیقات، ورزش در آب تأثیرات معنا‌داری بر افزایش کیفیت زندگی بیماران پانیک داشته است. پیشنهاد می‌شود برنامه ورزش در آب به‌عنوان بخشی از برنامه‌های درمانی به بیماران پانیک تجویز شود.

درمان‌های یداوی مؤثر بر اختلال پانیک

اعمال یداوی یکی از راه‌های درمان پانیک در طب سنتی می‌باشد. از جمله درمان‌های یداوی مؤثر بر درمان پانیک در طب سنتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ماساژ بدن با روغن‌های ملایم چون روغن بادام شیرین و روغن گل بنفشه برای گرم‌شدن و رطوبت‌رسانی به بدن مفید است. علاوه بر این، مالیدن سر با روغن (روغن‌زیتون و بنفشه) موجب گرم و مرطوب شدن سر به طور موضعی می‌شود.

بادکش گرم کتف موجب گرم‌شدن مغز می‌شود. حجامت عام، حجامت سر، زالو انداختن پشت گوش منجر به خروج خلط سودا از بدن و مغز و همچنین باز شدن انسداد‌ها می‌شود.

درمان‌های گیاهی مؤثر بر اختلال پانیک

استفاده از گیاهان دارویی یکی دیگر از راه‌های درمان پانیک در طب سنتی می‌باشد، از این رو درمان‌های گیاهی مؤثر بر اختلال پانیک بسیار حائز اهمیت می‌باشند. چرا که گیاهان دارویی آرامبخش بدون ایجاد وابستگی، با تنظیم خواب و کاهش اضطراب فرد بیمار در بهبود حال آنان مؤثر هستند.

ازجمله این گیاهان می‌توان به اسطوخودوس، رازک، گل ساعتی، گل بابونه، بادرنجبویه، چای کوهی، جو دوسر، زنجبیل، گیاه قاشقی آبی، جینسینگ، فرنجمشک، شیرین‌بیان، سنبل‌الطیب و گل‌گاوزبان اشاره کرد.

نتیجه‌گیری

در این مقاله علاوه بر آشنایی با اختلال پانیک، به راه‌ها و تکنیک‌های مختلف درمان پانیک در طب سنتی پرداختیم. چنانچه این اختلال اضطرابی درمان نشود و بیمار به حال خود ر‌ها شود، ممکن است فرد بیمار تا پایان عمر دچار حملات گاه و بیگاه شود و این حملات در زندگی فرد اختلال وارد کند و آثار جبران‌ناپذیری برای فرد داشته باشد.
این اختلال در درازمدت به وجود آمده است و برای درمان آن نیز باید صبوری به خرج داد. بیمار ممکن است انگیزه‌ای برای درمان نداشته باشد و برای درمان و مصرف دارو‌ها تا مدتی نیاز به همراهی و پرستاری اطرافیان داشته باشد.
پانیک در طب مدرن ممکن است به‌طور قطعی درمان نشود اما درمان پانیک در طب سنتی با تکنیک‌های مختلف، نتیجه می‌دهد و به درمان قطعی می‌رسد. توصیه می‌شود این بیماران زیر نظر متخصص طب سنتی به درمان خود بپردازند.

*مخاطب عزیز، چه نکاتی در زمینه درمان اختلال پانیک وجود دارد که در مقاله ذکر نشده است؟ اگر توصیه دیگری در این رابطه دارید، ممنون خواهیم شد که آن را با ما در میان بگذارید.

منابع

حاجی شریف، احمد. (۱۳۸۸). دایره المعارف گیاه‌درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین. ص ۱۰۱، ۱۰۲، ۱۰۳.

شعبانی، مینا. قریشی، سیدابوالفضل. (۱۳۸۷). بررسی عملکرد تیروئید در بیماران مبتلا به اختلال افسردگی اساسی و اختلال پانیک در شهر زنجان (۱۳۸۵). مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه (بهبود) (journal of kermanshah university of medical sciences)، ۱۲(۴ (پیاپی ۳۹))، ۴۳۵-۴۴۱. SID. منبع

علمازاده، شیوا. تقیان، فرزانه. برکتین، مجید. (۱۳۹۱). بررسی تاثیر ورزش در آب بر کیفیت زندگی بیماران پانیک. تحقیقات علوم رفتاری، ۱۰(۷ (پی در پی ۲۸) (ویژه نامه طب رفتاری))، ۶۱۹-۶۲۷. SID.

منبع

موسوی زادگان، صبرا. (۱۳۹۶). تشخیص و درمان بیماری های اعصاب و روان از نظر ابوبکر محمد بن زکریای رازی. طب سنتی اسلام و ایران، ۸(۱)، ۹۱-۱۰۲. SID.

منبع

یوسفی، علی. (۱۴۰۰). مبانی طب سنتی (متوسطه). گروه آموزشی طب سنتی. ‌اندیشکده سبک زندگی صدای حکیم. تهران. ایران.

نویسنده: زهره ثنائی