به نام خدا

تأثیر تغذیه بر سلامت پوست و مو

چقدر در مورد پوست و مو اطلاع دارید؟ چقدر در مورد تأثیر تغذیه بر حفظ سلامت پوست و موی خود اطلاع دارید؟ آیا درباره بخور و نخورها در مورد حفظ سلامت پوست و مو اطلاع دارید؟ چگونه زیبایی پوست و مو را حفظ کنیم؟

فهرست

مقدمه
اهمیت تغذیه
پوست و مو
دیدگاه طب رایج و طب سنتی
اثر تغذیه بر سلامت پوست و مو
اثر تغذیه بر جلوگیری از پیری پوست و مو
مواد غذایی مناسب پوست و مو
نتیجه‌گیری

مقدمه

تغذیه، بحث وسیع و گسترده‌ای است که هر روز با آن در ارتباط هستیم و روی بدن تأثیر زیادی می‌گذارد، حتی لذت خوردن غذا نیز برای بدن مفید است، چرا که از طریق سیستم‌های عصبی، هورمونی و ایمنی تغییرات مهمی ایجاد می‌کند که باعث ارتقای سلامت بدن خواهد شد.

پوست و مو از جمله اعضای بدن هستند که تأثیر بسزایی در زیبایی و آراستگی فرد دارند و نشان‌دهنده سلامتی فرد هستند. در این مقاله به بررسی تأثیر تغذیه بر سلامت پوست و مو خواهیم پرداخت.

اهمیت تغذیه

تغذیه از عوامل اصلی در حفظ سلامت پوست و مو به‌حساب می‌آید. چرا که یکی از اصول شش‌گانه سلامت است. سته ضروریه یا اصول شش‌گانه سلامت شامل، آب‌و‌هوا، خوردن و آشامیدن، احتباس (موادی که در بدن باقی می‌مانند) و استفراغ (مواد زائدی که باید دفع شوند)، حرکت و سکون، خواب و بیداری، اعراض نفسانی  (مسائل روحی و روانی) است. تدابیر اکل و شرب یا همان خوردن و آشامیدن یکی از اصول شش‌گانه حفظ سلامت یا همان سته ضروریه است که اهمیت تغذیه در حفظ سلامت بدن را نشان می‌دهد. علی بن‌ربن‌طبری می‌فرماید: ” غذا قبل از سایر مواد (دارو) به اندام‌ها می‌رسد و زودتر از دارو جذب می‌شود”. پس باید نسبت به آنچه وارد بدن به‌عنوان غذا (خوردن و آشامیدن) می‌شود، دقت بیشتری داشته باشیم.

در قرآن ۲۵۰ آیه و ده‌ها روایت از معصومین (ع) در مورد غذا و تغذیه بیان شده است. نام‌گذاری سوره مائده به معنی سفره غذایی، نشان‌دهنده اهمیت تغذیه است. رازی می‌فرماید: ” اگر پزشک بدون دارو و با استفاده از مواد خوراکی بیماری را درمان کند آنگاه موفق شده است”.

در بررسی که در ارزیابی ۵۰ مقاله مربوط به تغذیه و سلامت در طب سنتی انجام شد به این نتیجه رسیدند که در تغذیه سنتی، ایرانیان همیشه به همراهی مصلحات (ماده غذایی که مصرفش به همراه غذاها باعث اصلاح و تعدیل عوارض جانبی غذا می‌شود و کمک به هضم بهتر غذا می‌کند) با غذاها و دواهای مختلف توجه داشته‌اند و دستور پخت غذاهای اصیل ایرانیان بسیار حکیمانه و طبیبانه است و دانش و تجربه‌ای عمیق در پشت آنها وجود داشته است. در این مقاله به بررسی اهمیت تغذیه بر روی سلامتی بدن پرداخته شده است.

پوست و مو

پوست بزرگ‌ترین و وسیع‌ترین عضو بدن است که به‌عنوان اولین سد دفاعی بدن عمل می‌کند. شامل سه‌لایه اصلی اپیدرم، درم و هیپودرم است.

*اپیدرم، لایه خارجی پوست مسئول زیبایی و شادابی پوست است که با افزایش سن چون ظرفیت نگهداری آب در پوست کاهش می‌یابد، باعث خشکی و چروک پوست می‌شود.

*درم، لایه داخلی که شامل کلاژن‌ها است و باعث حفاظت، استحکام و ارتجاع پوست می‌شوند.

*هیپودرم، داخلی‌ترین لایه که پوست را به ماهیچه‌ها وصل می‌کند و خاصیت ارتجاعی و حفاظتی در برابر گرما و سرما شدید را دارد.

مو از پروتئینی به نام کراتین ساخته شده و کراتین علاوه بر مو، خارجی‌ترین لایه پوست را نیز تشکیل داده است. موی سر ضخیم‌تر از مو بدن است و باعث گرم نگه‌داشتن سر شده و حالت ضربه‌گیری برای سر دارد همچنین موی بدن باعث تنظیم دمای بدن می‌شود.

ریشه مو درون یک فولیکول (لوله کوچک داخل پوست) است که هرچه فولیکول بزرگ‌تر باشد مو ضخیم‌تر است. رگ‌های خونی ریز در انتهای هر فولیکول، ریشه مو را تغذیه می‌کنند تا مو رشد کند. وقتی مو در سطح پوست قرار گرفت دیگر زنده نیست و مرده است. نزدیک هر فولیکول مو یک غده چربی با ترشح چربی منجر به درخشش مو و ضدآب شدن مو و نرمی مو می‌شود.

معمولاً رنگ پوست و مو با هم ارتباط دارند و افرادی که پوست روشن دارند، معمولاً دارای موی بور و افرادی که پوست تیره دارند، معمولاً موی مشکی یا قهوه‌ای تیره دارند. البته ژنتیک هم در این مورد تأثیر دارد. در ادامه به تأثیر تغذیه بر حفظ سلامت پوست و مو اشاره خواهیم کرد.

دیدگاه طب رایج و طب سنتی

در بررسی‌هایی که بین طب سنتی و طب نوین انجام شده است به این نتیجه رسیدند که از نظر منشأ پوست، ساختار و عملکرد پوست مشابهت‌های زیادی وجود دارد و این نشان‌دهنده آن است که تشابهات جدی بین دو دیدگاه طب سنتی و طب رایج در مورد پوست وجود دارد.

اثر تغذیه بر سلامت پوست و مو

در بررسی که بر روی مکانیسم‌های تأثیر کافئین بر سلامتی و زیبایی پوست و مو انجام دادند به این نتیجه رسیدند که اضافه‌کردن کافئین به لوازم آرایشی در کاهش تأثیر اشعه UV  مؤثر است. کافئین، تخریب‌کننده رادیکال‌های آزاد ناشی از اشعه UV است و برای ریزش مو با افزودن در فرمولاسیون شامپو می‌توان از آن استفاده کرد‌. همچنین کافئین تأثیر هورمون تستوسترون در فولیکول‌های مو در مردان را نیز متوقف می‌کند. در کل کافئین با داشتن خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی برای مراقبت پوست و مو و همچنین پیشگیری از سرطان پوست، درمان پف چشم و درمان ریزش مو استفاده می‌شود.

در پژوهشی که روی مصرف مکمل‌های خوراکی انجام شده است به این نتیجه رسیدند که مصرف مکمل خوراکی باعث بهبود پارامترهای بیوفیزیکی (الاستیسیته و فریکشم) و دانسیته پوست در افراد بالای ۴۰ سال شده و این نتایج تا ۴ هفته بعد از قطع مصرف ادامه داشته است و مصرف خوراکی بسیار مؤثرتر از مصرف موضعی است.

در پژوهشی که روی ارتباط تغذیه انسان از ماهی با مقدار جیوه در موی سر افراد انجام شد به این نتیجه رسیدند که همبستگی معنی‌داری بین غلظت جیوه موی سر و تعداد وعده‌های مصرف ماهی وجود دارد و مصرف ماهی مهم‌ترین راه انتقال جیوه به بدن انسان است و معمولاً غلظت جیوه در موی مردان بیشتر از زنان است. با بررسی این دست پژوهش‌ها می‌توان به این نتیجه رسید که علاوه بر تأکید طب سنتی بر تأثیر تغذیه بر سلامت پوست و مو، طب رایج هم این نکته را ثابت کرده است و به اثر تغذیه بر سلامت پوست و مو تأکید دارد.

اثر تغذیه بر جلوگیری از پیری پوست و مو

عوامل متعددی منجر به پیری پوست می‌شود، از عوامل داخلی به افزایش سن، تغییرات هورمونی و از عوامل خارجی به تماس با اشعه UV و… می‌توان اشاره کرد که باعث نازک شدن اپیدرم، کاهش خاصیت ارتجاعی و افزایش خطوط روی پوست می‌شوند. محصولات مراقبت از پوست و مو مانند کرم‌ها، لوسیون‌ها و سرم‌ها به‌صورت موضعی استفاده می‌شوند و به لایه‌های عمیق‌تر پوست نفوذ نمی‌کنند؛ اما اگر به‌صورت خوراکی مصرف شوند؛ مانند کلاژن‌های هیدرولیز شده خوراکی (به‌صورت مایع یا پودر) می‌توانند اثر مثبت‌تری بر روی پیری پوست و رطوبت پوست بگذارند.

عامل مهم در پیری پوست، ازدست‌دادن چربی و آب پوست است. چرا که خاصیت ارتجاعی پوست را کاهش می‌دهد و همچنین باعث خشکی پوست می‌شود. چون در این مقاله به بررسی تأثیر تغذیه بر سلامت پوست و مو پرداخته شده است، به راهکارهای تغذیه‌ای برای جلوگیری از پیری پوست و مو خواهیم پرداخت که عبارت‌اند از:

۱-برای تقویت پوست و مو: مصرف عسل و ژل رویان

۲-برای خشکی پوست و مو: نوشیدن شیر بز

۳-منبع آنتی‌اکسیدان پوست و مو: زرده تخم‌مرغ

۴- ضدالتهاب: سوپ ذرت و جو بسیار رقیق

مواد غذایی مناسب پوست و مو

مواد خوراکی بر اساس نیاز بدن انسان و با توجه  به خصوصیتی که دارند هر کدام دارای خاصیتی هستند که برای سلامتی انسان مفید و مناسب هستند. هر کدام از اجزای بدن نیز به دلیل اینکه خصوصیات و ساختار منحصربه‌فرد خود را دارند با برخی از خوراکی‌ها ارتباط بیشتری دارند و غذاهایی برای تقویت آنها مناسب و چه‌بسا مواردی مضر یا نامناسب باشد.

مواد غذایی مناسب پوست و مو عبارت‌اند از:

۱-مواد دارای آنتی‌اکسیدان‌های قوی: مانند گوجه، سیر، بلوبری، چای سبز، انار.

۲- مواد دارای ویتامین‌ها: ویتامین E (بادام)، ویتامین K, E, C  (آووکادو)، ویتامین A  (هویج و اسفناج)، ویتامین K, E (نارگیل)، ویتامین C, B (مرکبات)، ویتامین C, E  (بروکلی).

۳-مواد دارای اسید چرب امگا ۳ و امگا ۶: مانند گردو، ماهی.

۴- موادی که باعث بهبود گردش خون در زیر پوست می‌شوند: مانند شکلات تلخ به دلیل داشتن فلاونوئید.

۵- مواد کلاژن ساز و کراتینه‌کننده: مانند تخم‌مرغ که به شفافی کمک می‌کند و بروکلی.

البته بهترین رژیم غذایی برای حفظ سلامتی پوست و مو یک رژیم متعادل غذایی حاوی میوه  و سبزی‌ها که دارای آنتی‌اکسیدان، چربی‌های سالم، انواع ویتامین‌ها مخصوصاً  E و C ، مواد معدنی مانند زینک و روی و سبزی‌های حاوی بتاکاروتن است.

نتیجه‌گیری

میزان دردسترس‌بودن غذای کافی و همچنین سلامت تغذیه‌ای از محورهای اصلی توسعه، سلامت جامعه و زیرساخت‌های پیشرفت و موفقیت نسل‌های آینده یک کشور است. اهمیت‌دادن به تغذیه باتوجه‌به نیاز و مزاج شخص و مزاج هر اندام می‌تواند به حفظ سلامت شخص و اندام‌های بدن مانند پوست و مو کمک کند. در مورد پوست و مو باید بدانیم که تأثیر تغذیه بر سلامت پوست و مو در طب سنتی و طب نوین اثبات شده است پس باید توجه ویژه به غذاهایی که وارد بدن می‌کنیم، داشته باشیم و با رعایت تغذیه خود به حفظ سلامت پوست و مو کمک کنیم تا ظاهر آراسته‌تر و زیباتری داشته باشیم.

تجربه شما در مورد تأثیر تغذیه بر سلامت پوست و مو چیست؟ تابه‌حال برای سلامتی پوست و موی خود از چه مواد خوراکی استفاده کرده‌اید. در منطقه‌ای که شما زندگی می‌کنید چگونه با تغذیه به حفظ سلامت پوست و مو می‌پردازید. لطفاً با کامنت‌های خود ما را همراهی کنید چرا که همراهی شما سروران باعث خرسندی و سرافرازی ماست.

منابع

احمدیان یزدی، هستی، فیروز، علیرضا، موافق، مریم، کاظمی، فائقه، احمد نصراللهی، سامان، صمدی، انسیه. (۱۴۰۱). ایمنی و اثربخشی ساشه مکمل خوراکی حاوی ۵ گرم کلاژن هیدرولیز شده در بهبود پارامترهای بیوفیزیکی و شاخص‌های سونوگرافی پوست (مطالعه بالینی تک گروهی با مقایسه قبل و بعد از مصرف)، مجله پوست و زیبایی، ۱۳(۴)،  ۲۴۳- ۲۵۰.

دیوانی پگاه، امیر. (۱۴۰۲). تو مو می‌بینی و من ریزش مو، مجله پیام زن، ۱۳۸۹(۲۲۷).

شیر بیگی، لیلا، ایرانزادسل، مریم، منصوری، پروین، حجازی، سمیه، علیاصل، ژاله. (۲۰۱۵). درمان‌های پیری پوست در طب سنتی ایرانی، مجله پوست و سلول‌های بنیادی، ۲(۱)، ۶.

شریفیان کوپائی، هانیه، ملاباشی، زهرا، جعفری، فریبا، نیل‌فروشزاده، محمدعلی. (۱۳۹۵). مروری بر مکانیسم‌های تأثیر کافئین بر سلامتی و زیبایی پوست و مو. مجله دانشکده پزشکی اصفهان، ۳۴(۳۷۶)، ۲۲۹- ۳۰۵.

شیر بیگی، لیلا، رنجبر، مریم. (۱۳۹۵). تأثیر تدابیر شش‌گانه اصول حفظ‌الصحه طب سنتی ایران بر سلامتی پوست در مقایسه با طب مدرن، مجله سنتی اسلام و ایران، ۷(۲)، ۱۶۵-۱۷۱.

عباسی دره بیدی، احمد، نقیبی هرات، ژیلا. (۱۳۹۵). سلامت چشم و قرآن، احادیث، ادعیه و تغذیه، مجموعه آثار و مقالات برگزیده، دهمین کنگره پیشگامان پیشرفت، ۳۴۶۲- ۳۴۷۰.

عابدیان کاسگری، کبری، مؤمنی بادله، صفا، قانع، مهدی، سلیمانی، سوری، بخشی، علی‌اکبر، سلیمانی لشکناری، رقیه. (۱۳۹۵). اصلاح تغذیه و سلامت در طب سنتی ایرانی، ششمین همایش سراسری راهکارهای ارتقای سلامت و چالش‌ها با محوریت مراقبت مبتنی بر جامعه، دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ۲۵۷.

کربلاییان، مهدی. (۱۴۰۳). تأثیر تغذیه بر زیبایی پوست، چه مواردی را باید رعایت کرد سایت دکتر تو.

https://doctoreto.com/blog/the-effect-of-nutrition-on-skin-beauty

فدایی، فاطمه، خادم، ابراهیم. (۱۳۹۶). مروری بر ساختار و عملکرد پوست از دیدگاه طب سنتی ایران و بررسی تطبیقی اجمالی آن با دیدگاه طب رایج، مجله پوست و زیبایی، ۸(۱)، ۴۹- ۵۶.

مبرهن فر، علیرضا، اسماعیلی ساری، عباس، نظامی، شعبانعلی، قائمی، ناصر. (۱۳۷۸). ارتباط میزان تغذیه انسان از ماهی با مقدار تجمع جیوه در موی سر افراد موردمطالعه در استان خوزستان، مجله شیلات، ۲(۲)، ۱۱.

نویسنده: فهیمه افشاری

دیگر مقالات این حوزه