به‌نام خدای علیم که تمام علوم از آن اوست
سوء مزاج بلغم
در مورد مزاج و سوء مزاج چه چیزهایی می‌دونید؟ می‌دونید سوء مزاج چطور بوجود میاد؟ سوء مزاج بلغم یعنی چی؟ اصلا بلغم چیه و چه کاربرد‌هایی در بدن داره؟ تمایل دارید جواب این سوال‌ها رو بدونید؟ با ما همراه باشید تا به جواب همه این سوال‌ها برسید
شما در این مقاله با تعریف مزاج و سوء مزاج، سوء مزاج بلغم و دلایل ایجاد سوء مزاج بلغم، ویژگی‌ها و کاربرد بلغم در بدن، ویژگی‌های سوء مزاج بلغم و درمان آن آشنا خواهید شد.
فهرست مطالب
مقدمه
مزاج چیست؟
سوء مزاج چیست؟
سوء مزاج بلغم
دلایل سوء مزاج بلغم
ویژگی‌های افراد با سوء مزاج بلغم
درمان سوء مزاج بلغم
خصوصیات و کاربردهای بلغم
نتیجه‌گیری
منابع
مقدمه
شناخت مزاج و سوء مزاج در زندگی از اهمیت زیادی برخوردار است. هر فردی با مزاج پایه و مادرزادی خاص خودش متولد می‌شود و رفته رفته در هر سنی، مزاج تغییراتی می‌کند. یعنی هر سنی مزاج مخصوص خودش را دارد. موقعیت‌های مکانی و جغرافیایی که در آن زندگی می‌کنیم و همچنین عادات غذا خوردن و رفتاری و شغل و حرفه هر فرد و بسیاری موارد دیگر، بر روی مزاج تاثیر می‌گذارد. اگر مزاج از حالت تعادل خارج شود، بدن دچار سوء مزاج می‌شود. در سوء مزاج بلغم، خلط بلغم از تعادل خارج شده و بیش از حد نیاز در بدن وجود دارد. ما در این مقاله سعی داریم تا با مطالعه در کتب طبی معتبر، شما را با سوء مزاج بلغم و ویژگی‌های آن آشنا کنیم.
مزاج چیست؟
بدن انسان برآیند اثر چهار ماده است به نام صفرا، دم، بلغم و سودا. که این چهار ماده از چهار رکن یا عنصر به نام آتش، هوا، آب و خاک به وجود آمده‌اند. هرگاه این چهار ماده (صفرا، دم، بلغم و سودا) در بدن انسان در حال تعادل نسبی باشند، بدن انسان سالم است و هرگاه یک یا چند ماده از این چهار ماده، کاهش یا افزایش داشته باشند، بیماری پدید می‌آید. این افزایش یا کاهش می‌تواند در یک ارگان یا چند ارگان مختلف باشد. از کنار هم قرار گرفتن این چهار ماده، کیفیتی بر بدن انسان حاکم می‌شود که به آن کیفیت، مزاج می‌گویند.
سوء مزاج چیست؟
برای پاسخ به این سوال که سوء مزاج چیست؟ باید گفت که سوء مزاج به دو دسته تقسیم می‌شود:
-۱سوء مزاج ساده: که بدون دخالت خلط و با یک عامل بیرونی اتفاق می‌افتد. مانند سردی در اثر سرمازدگی.
۲- سوء مزاج مادی: که در آن دخالت خلط وجود دارد و یک یا چند خلط از حالت تعادل خارج شده و بیش از حد نیاز در بدن وجود دارد. مانند سرد شدن بدن در اثر ازدیاد خلط بلغم.
که در این مقاله ما به سوء مزاج مادی خلط بلغم می‌پردازیم.
سوء مزاج بلغم
سوء مزاج بلغم، یعنی اینکه خلط بلغم بیش از حد نرمال در بدن وجود دارد. سوء مزاج بلغم یا غلبه بلغم با علاماتی در بدن مشخص می‌شود که از جمله این علامات می‌توان موارد زیر را نام برد:
سفیدی بیش از حد رنگ پوست بدن و صورت، شل و سست شدن عضلات و ماهیچه‌های بدن، سردی و نرمی پوست بدن در لمس، زیاد شدن و چسبناک شدن آب دهان، کمتر تشنه شدن، ضعف گوارش و ضعف هضم، زیاد شدن خواب، کندی در حرکات بدن و کسل شدن، سفیدی رنگ ادرار، ضعف حافظه، خواب دیدن آب، برف، رودخانه، دریا، باران، تگرگ و رعد و برق.
دلایل سوء مزاج بلغم
در سوء مزاج‌ها، سه عامل مهم نقش اساسی دارند: ۱- شغل و حرفه ۲- مکان زندگی و آب و هوا ۳- عادات و رفتارها، مثل عادات خوراکی یا وابستگی به مصرف مواد مخدر یا الکل.
در دلایل سوء مزاج بلغم هم می‌توان گفت که مشاغل و حرفه‌هایی که در آن، فرد با رطوبت زیاد و یا بی تحرکی زیاد مواجه باشد، می‌تواند منجر به سوء مزاج بلغم شود. قرار گرفتن در اقلیم‌های مرطوب و یا فصل زمستان نیز به دلیل داشتن رطوبت بالا و همچنین بودن در دوران کودکی و پیری و نیز افرادی که دچار چاقی هستند، به دلیل حاکمیت رطوبت بر بدن در این موقعیت‌ها، مستعد سوء مزاج بلغم می‌باشند. برخی عادات و رفتارها نیز مانند مصرف مداوم غذاهای مولد بلغم، یا اعتیاد به الکل، زمینه ساز سوء مزاج بلغم می‌باشند.
از دیگر دلایل مهم ایجاد سوء مزاج بلغم در بدن، رعایت نکردن شش اصل ضروری زندگی می‌باشد، که این اصول عبارتند از:
۱-خوردن و آشامیدن: مصرف زیاد غذاهای مولد بلغم مانند: ماهی تازه، ماست، خیار، هندوانه، میوه‌های کال، تتماج (نوعی آش که با سماق می‌پزند)، ترید بسیار و شیرینی زیاد می‌تواند باعث سوء مزاج بلغم در بدن شود.
-۲خواب و بیداری: خواب باعث رطوبت بخشی به بدن می‌شود، بنابراین خواب طولانی و مخصوصاً خواب در روز باعث ایجاد رطوبت اضافی در بدن و در نتیجه سوء مزاج بلغم می‌شود.
۳-ورزش: ورزش و تحرک، باعث گرمابخشی و دفع رطوبت اضافه بدن می‌شود و عدم تحرک و تنبلی بیش از اندازه، به مرور زمان باعث سردی و تری و سوء مزاج بلغم در بدن می‌شود.
۴-حالات روحی و روانی: حالات روحی و روانی مختلف تاثیرات مختلفی روی بدن دارند. حالات روحی شاد باعث گرمی بخشیدن به بدن و حالات روحی غم‌انگیز مثل استرس و غم و اندوه باعث سردی بدن می‌شوند.
۵-آب و هوا: نقش آب و هوا در مزاج انسان بسیار مهم است. اقلیم‌هایی با آب و هوای سرد و تر و حتی فصول سرد و تر سال مثل زمستان باعث سرد و تر شدن مزاج انسان می‌شوند.
۶-حبس و استفراغ مواد زائد: تمام ورودی‌ها و خروجی‌های بدن باید در حد تعادل مواد ضروری را وارد و مواد زائد را از بدن دفع کنند. مواد زائد بدن باید به اندازه از بدن خارج شوند، تا با حبس مواد زائد و انباشته شدن آنها روی هم، بدن دچار رطوبت بالا نشود. از جمله این مواد زائد می‌توان به این موارد اشاره کرد: ادرار، مدفوع، عرق، ترشحات جنسی، خون قاعدگی، ترشحات بینی، ترشحات حلق، موهای زائد و …
ویژگی‌های افراد با سوء مزاج بلغم
افراد با سوء مزاج بلغم معمولاً پوستشان سفیدتر می‌شود، موهای بدن کم و نازک می‌شود، موی سر نیز نازک و نرم و روشن‌تر می‌شود، رگ‌های بدن پنهان است و آشکارا دیده نمی‌شود، پوستشان در لمس سرد است، رنگ ناخن سفید و نبض ضعیفی دارند، تمایل به آب خوردن ندارند، در مزه‌ها شیرینی و تلخی را دوست دارند، پراشتها و پرخورند، زود گرسنه و دیر سیر می‌شوند، احساس گرسنگی مداوم دارند، معمولا منفی باف هستند و افسردگی در بینشان شایع است، میزان هوششان پایین، اما حافظه قوی دارند، جانب احتیاط را می‌گیرند و محتاط عمل می‌کنند، تناسب اندام ندارند.
لازم به ذکر است که اگر چه از خصوصیات سوء مزاج بلغم، کمتر تشنه شدن است، امااگر فرد بلغمی زیاد تشنه می‌شود و عطش دارد، این نوع از بلغم، اصطلاحا بلغم شور نامیده می‌شود که از اختلاط دو خلط بلغم و صفرا پدید می‌آید و درمان این گونه عطش، جرعه جرعه آب گرم خوردن است.
درمان سوء مزاج بلغم
در درمان سوء مزاج بلغم باید گفت که چون ماهیت مزاج بلغم سرد و تر است، پس با خوردن غذاهای گرم و لطیف، رفتارهای گرم و انجام فعالیت‌هایی که باعث تعریق زیاد می‌شود می‌توان به درمان سوء مزاج بلغم پرداخت.
در درمان افراد با سوء مزاج بلغم می‌توان از موارد زیر نیز کمک گرفت:
پیاده‌روی، ماساژ، بادکش، حمام زیاد و گرم در ابتدای روز، سونای خشک، نشستن در آفتاب، ماساژ بدن با روغن‌های گرم، روابط جنسی زیاد، استفاده از عطریات گرم مانند: عطر گل محمدی، مریم، یاس، نرگس و… ، استفاده از کلمات مهرآمیز، دود کردن اسفند، تعریق زیاد، روزه داری، حذف ناهار، مصرف روزانه گل‌انگبین یا گل قند عسلی، مصرف روزانه شربت ماءالعسل (شربتی از آب و عسل)، مصرف نخودآب با فلفل، زعفران و گوشت‌های گرم مزاج، ترک مشروبات الکلی، مصرف سیاهدانه یا دوسین، پرهیز از غذاهای سرد و مرطوب، مصرف روزانه شربت جلاب رازیانه یا انیسون( شربتی از نبات، زعفران، عرق رازیانه یا انیسون. که در شرایط وجود کیست و توده در سینه از عرق انیسون استفاده شود و در دوران قاعدگی و بارداری، به دلیل طبع گرم این شربت، بهتر است مصرف نشود) و مصرف گیاهان گرم مانند: کرفس، تره‌تیزک، فلفل، اسطوخودوس، بابونه، آمله، افتیمون، گزنه، هلیله سیاه، گلپر، سنبل الطیب، دانه‌های اسفند و …
همچنین در درمان سوء مزاج بلغمی صفراوی، که تشنگی فراوان را به همراه دارد، خوردن روزانه یک لیوان شربت سرکنگبین (ترکیب عسل، عرق نعنا و سرکه طبیعی) بسیار مفید است. سوء مزاج بلغمی صفراوی، از غلبه دو خلط بلغم و صفرا به صورت همزمان بوجود می‌آید. بنابراین فرد بطور همزمان برخی از خصوصیات مزاج بلغم و برخی از خصوصیات مزاج صفرا را دارد.
خصوصیات و کاربردهای بلغم
خلط بلغم در بدن کاربردهای فراوانی دارد. مغز، سلسله اعصاب و لیف عضلات با بلغم ساخته می‌شوند. چربی‌ها، ماده‌های بین مفصلی و شبکه نخاعی از بلغم ساخته می‌شوند. بلغم در عروق و رگ‌های سراسر بدن پخش می‌باشد. می‌توان گفت، بلغم یک خون پس‌انداز است در سراسر بدن، که وقتی گرم شود تبدیل به خلط دم یا خون می‌شود و به مصرف بدن می‌رسد.
نتیجه‌گیری
سوء مزاج بلغم می‌تواند ناشی از عواملی مانند بودن در فصل زمستان یا حتی زندگی در اقلیم‌های جغرافیایی با آب و هوای سرد و مرطوب و همچنین دوران کودکی، دوران پیری و نیز چاقی، که همه این‌ها می‌توانند در صورتی که مراعات خوراکی و رفتاری نشود، زمینه ساز سوء مزاج بلغم باشند. سوء مزاج بلغم نیز می‌تواند زمینه ساز ایجاد بسیاری از بیماری‌ها شود. بنابراین توصیه می‌شود که با رعایت اصول درست زندگی، بدن را در حالت تعادل نگه داریم تا دچار سوء مزاج و بیماری نشویم.
کاربران عزیز امیدوارم مطالب ارائه شده برایتان مفید باشد. در صورتی که شما نیز در این‌باره توصیه‌ای دارید، خوشحال خواهیم شد آن را با ما به اشتراک بگذارید.
منابع
-ابن الیاس شیرازى، منصور بن محمد. ۱۳۸۲. کفایه منصورى، رساله چوب چینى. (چاپ اول، صص۲۵۰-۲۵۱). تهران: دانشگاه علوم پزشکى ایران.
-ابن سینا، حسین بن عبد الله. ۴۲۸. کلیات قانون ابن سینا. (مترجم: ملا فتح الله شیرازی، ۱۳۸۳، چاپ اول، ص۱۴۲). تهران: دانشگاه علوم پزشکى ایران.
ابن سینا، حسین بن عبدالله. ۴۲۷. قانون در طب (ترجمه). (محقق/مصحح: علیرضا مسعودی و با مقدمه سید حسین حجازی، ۱۳۸۶، ص۳۱۳). کاشان: مرسل.
-جرجانى، اسماعیل بن حسن. ۱۳۹۱، ذخیره خوارزمشاهى، (ج۲، چاپ اول، ص۲۰۹).قم: مؤسسه احیاء طب طبیعى.
-خیراندیش، حسین. ۱۳۹۹. مبانی طب سنتی دوره مقدماتی و مبانی طب سنتی دوره متوسطه. تهران: موسسه حجامت ایران.
-على بن موسى (علیه السلام)، امام هشتم. طب الرضا (طب و بهداشت از امام رضا علیه السلام). (مترجم: نصیر الدین امیرصادقی. ۱۳۸۱، چاپ ششم، ص۷۳). تهران: معراجی.
-على خان، واجد. ۱۳۰۷. علم الأبدان. (چاپ اول، صص۸۷-۸۸). لکهنو: منشی نولکشور.
-کرمانى، محمد کریم بن ابراهیم. دقائق العلاج. (مترجم: عیسى ضیاء ابراهیمى، ۱۳۶۲، ج۱، چاپ اول، صص۵۵۱-۵۵۲). کرمان:چاپخانه سعادت.
-یوسفی، علی. ۱۴۰۰. مبانی علم شریف طب. تهران: موسسه آموزشی-پژوهشی صدای حکیم.
نویسنده: زهره ثنائی
