به نام خدا
درمان جوش و آکنه در طب سنتی
طب سنتی هم روش‌های خوبی برای رهایی از آکنه و جوش‌ها داره،آیا می‌دانید که این روش‌ها خیلی ماندگارتر از روش‌های طب نوین هستند؟ برای دانستن این اطلاعات با مجله طبیب مگ همراه باشید.
فهرست
مقدمه
جوش و آکنه چیست؟
علل پیدایش جوش و آکنه
پیشگیری و درمان جوش‌ها
درمان آکنه در طب سنتی
غذاهای مناسب برای افرادی که جوش صورت دارند
نتیجه‌گیری
منابع
مقدمه
شاید کمتر شنیده باشید که درمان آکنه با طب سنتی هم امکانپذیر است. سیستم بدن انسان، روش‌های مختلفی مانند تعریق، ادرار و مدفوع، استفراغ و بثورات جلدی را برای دفع سموم خود دارد. بروز جوش در صورت و بدن، یکی از مواردی است که سموم بدن از طریق پوست به خارج از بدن دفع می‌شوند. اما به هر حال وجود آنها برای همه افراد به ویژه جوانان و بانوان آزار دهنده است. در این مقاله سعی شده به روش‌های مختلف درمان آنها در طب سنتی پرداخته شود. به این منظور از منابع معتبر طبی و کتب مرجع و همچنین مطالعات رایج استفاده شده است.
جوش و آکنه چیست؟
جوش و آکنه چیست؟
پوست از طریق ترشح چربی و اسید به بیرون، بدن را از سموم پاکسازی می‌کند؛ که اگر تعادل بین خروج چربی و اسید به هم بریزد، این خروجی به صورت جوش‌هایی در صورت و بدن ظاهر می‌گردند.
در واقع جوش، نوعی ضایعه التهابی پوستی است که در اثر عفونی شدن پیاز مو، غدد عرق و غدد سبابه پوست ایجاد می‌شود؛ که بیشتر در پوست صورت، کمر (پشت) و سینه‌ها ظاهر می‌گردد. این عفونی شدن به این دلیل است که پوست حاوی تری گلیسیرید بوده که این نوع چربی همراه با باکتری کورینه (باکتری جوش غرور)، آنزیمی را به صورت اسید چرب ترشح می‌کند که منافذ چربی را تحریک کرده و در اثر بزرگ شدن آنها مسیر بسته می‌شود و کومدون سفید تشکیل می‌گردد.
دو باکتری کورینه و استافیلوکوک طلایی روی پوست همه افراد به صورت معمول وجود دارند اما بعد از ایجاد کومدون این باکتری‌ها در محل، عفونت ایجاد می‌کنند. این محل که محیطی بسته و تاریک است مکان مناسبی برای رشد پروپیونه باکتریوم آکنه خواهد بود که موجب التهاب بیشتر و جوش‌های چرکی و قرمز می‌گردد. معمولا جوش‌ها در ابتدا از قسمت سر به رنگ سیاه هستند و کم کم صورتی و چرک دار شده و به شکل آبدانک تبدیل می‌شوند.
نام علمی آکنه، آکنه وولگاریس (Acne Vulgaris) می‌باشد که بیشتر در غده‌های چربی بزرگ ظاهر می‌شوند و چون بزرگترین غدد چربی در صورت وجود دارند، بیشترین میزان آکنه در صورت رخ می‌دهد. نام‌های دیگر آکنه عبارتند از پوستول یا پاپول جوش جوانی.
انواع جوش صورت
- ابتلاء پوست سر که به پیشانی و صورت هم سرایت می‌کند.
- پوسته پوسته شدن پوست سر و گونه‌ها
- برجستگی‌های سخت و شاخی همراه با ماده‌ای پنیری شکل
- جوش سیاه دربینی و صورت و پیشانی
درمان جوش سر سیاه
علل پیدایش جوش و آکنه
علت اصلی جوش صورت تغذیه نادرست و یبوست مزمن است. چون در این دو حالت مواد زاید، دفع نشده و در بدن باقی مانده تا در نهایت از طریق غده‌های چربی پوست به خارج راه پیدا کرده و به صورت جوش درمی‌آیند. علت دیگر پیدایش آنها به طور کلی، می‌تواند هورمون‌های جنسی باشند؛ به همین دلیل در افراد جوان به علت فعالیت‌های بیشتر غدد و هورمون‌ها، بیشتر در نواحی پیشانی و صورت مبتلا می‌شوند.
بنابراین بیشترین محدوده سنی که به این عارضه مبتلا می‌شوند بین سنین بلوغ تا ۳۰ سالگی هستند که هورمون‌های جنسی فعالیت بیشتری دارند. به نوعی مردانی که بیضه ندارند دچار چنین ضایعه‌ای نمی‌شوند. ظهور آکنه در دختران زودتر از پسران و از سن ۱۴ تا ۱۷ سالگی است در صورتی‌که در پسران ۱۶ تا ۱۹ سالگی می‌باشد. به علاوه آکنه در دوران قبل از قاعدگی هم ظاهر می‌گردد.
آلودگی هوا و کمبود ویتامین A از دلایل دیگر ایجاد آکنه و جوش‌ها هستند.
دلایل ایجاد جوش‌گاه
بعد از بهبود آکنه، جای آن به صورت جوش‌گاه می‌ماند که به آن ماکول هم گفته می‌شود و ممکن است تا شش ماه باقی بماند. این جوش‌گاه‌ها به دو دسته فرو رفته و برآمده تقسیم می‌شوند. علت ایجاد این جوش‌گاه‌ها، آکنه‌های شدید یا دستکاری کردن آنها مانند فشار دادن و ترکاندن آنهاست.
پیشگیری و درمان جوش‌ها
سلامت کبد و دستگاه گوارش تاثیر شگرفی بر بهبود جوش صورت دارد، به این منظور بهتر است رژیم غذایی غنی از میوه و سبزی داشته باشیم تا از پوستی صاف و با طراوت بهره ببریم.
در ادامه به چند مورد از موارد برای پیشگیری از ایجاد جوش اشاره خواهیم کرد:
- تقویت روحیه و نداشتن اضطراب و در کنار آن دادن آگاهی برای پیشگیری از ایجاد جای جوش‌ها
- بهبود تغذیه بیمار و رژیم غذایی سرشار از میوه و سبزیجات
- پرهیز از استعمال خارجی چربی‌ها و روغن‌ها روی پوست
- قطع موقت داروهای مصرفی
- درمان اختلالات گوارشی به ویژه یبوست، عفونت‌ها و کم خونی که برهم زننده تعادل مزاج هستند.
درمان آکنه در طب سنتی
درمان آکنه در طب سنتی
درمان آکنه به طور کامل ممکن نیست و تمامی روش‌های درمانی نسبی هستند. برای بهبود آن دوماه زمان لازم است که اگر بعد از این مدت تغییر و بهبودی حاصل نشد باید با پزشک مشورت شود. بهترین راه درمان، اصلاح تغذیه و مزاج و پاکسازی بدن است. البته که تدابیر موضعی هم کمک کننده هستند. مراقبت از سلامت کبد شرط اصلی درمان آن است.
- افرادی که بیشتر در فصل تابستان و بهار دچار جوش می‌شوند بهتر است صورت را با صابون اسیدی بشویند تا مانع ایجاد آن گردد.
- در صورت وجود چربی بعد از شستشو با صابون، پنبه آغشته به الکل ۹۰ درجه (الکل کامفره) را به صورت بکشید.
- استفاده از ماسک‌های طبیعی میوه‌جات کمک شایانی به این مشکل خواهد کرد.
- مالیدن آب جو پخته برای بیشتر بیماریهای پوستی به ویژه درمان آکنه در طب سنتی موثر است.
طرزتهیه: طی دو مرحله، ۲۵۰ گرم جو پخته را با نیم کیلو سرکه انگور می‌پزیم و بعد آن را می‌کوبیم تا به شکل لوسیون و کمی مایع دربیاید. در نهایت روی موضع می‌مالیم.
- مخمر آب جو به دلیل داشتن اثرات ضد باکتریایی و عناصر آنتی بیوتیکی در علم پزشکی با عنوان داروی ضد جوش صورت و بدن مشهور است و همچنین برای خارش‌ها و حساسیت‌های پوستی مانع است.
- گیاه بابا آدم، دارویی برای آکنه و جوش صورت و بدن است که موارد کاربرد آن در درمان بیماریهای پوستی به قرار زیر است:
- دم کرده و جوشانده: یک مشت از ریشه و یک مشت از برگ‌های تازه گیاه باباآدم را در یک لیتر آب دم کنید و روزی دو یا سه فنجان میل کنید.
- شربت باباآدم: دو مشت از ریشه تازه گیاه باباآدم را همراه مخلوطی از ۸۰۰ گرم آب و ۸۰۰ گرم شکر بریزید و روزی یک فنجان بنوشید.
- تنطور (مخلوطی از آب و الکل یا آب و سرکه) برای استعمال خارجی: ۱۰ گرم ریشه باباآدم را با ۵۰ گرم الکل مخلوط کرده و اسنعمال خارجی نمایید.
- حمام پوست: محلول شستشویی با یک و نیم مشت یشه تازه یا خشک شده باباآدم به همراه یک لیتر آب گرم تهیه شده و دو تا سه بار حمام کنید.
گیاه باباآدم در اطراف تهران در تمام نواحی البرز، رودبار، چالوس و هراز، ولی آباد، تفرش، فراهان و کرمان به صورت خودرو یافت می‌شود.
- بارهنگ به دلیل داشتن پتاسیم، سدیم، منیزیوم، اسیدهای آلی، صمغ، آلبومین و پکتین برای جوش صورت مناسب است.
- آب گیاه بولاغ اوتی خون را تصفیه کرده و برای رفع جوش‌های پوستی به ویژه آکنه نافع است.
- دم کرده جعفری و گیاه پنیرک برای پاکسازی پوست کاربرد دارد که از این گیاه برای درمان نهایی آکنه در طب سنتی و همچنین جوش‌های قرمز رنگ و از بین بردن لکه‌های قهوه‌ای رنگ پوست استفاده می‌شود.
- پیاز تصفیه کننده خون و پاک کننده پوست است برای همین جهت درمان آکنه بانوان کاربرد دارد.
طرز تهیه ضماد پیاز: سه عدد پیاز رنده شده را در یک روغن روی شعله ملایم پخته و در حین پخت مداوم هم می‌زنیم، سپس یک قاشق عسل، یک استکان گلاب و یک فنجان شوید به آن می‌افزاییم. بعد از اینکه تمامی مواد به خوبی پخت و مخلوط شد به صورت کرم یا ضماد درآورده و در نقاط پرجوش پوست قرار می‌دهیم.
- مخلوطی از برگ پخته گیاه ترشک با آرد کتان و پیه گوسفند، ضماد مناسبی برای دانه‌ها و جوش‌های صورت و بیماریهای پوستی است.
- برای بیماریهای پوستی به ویژه آکنه و اگزما، دم کرده گیاه تمشک کبود و مصرف موضعی برگاموت مناسب است.
طرز تهیه: یک مشت از تمشک کبود را در یک لیتر آب دم کرده و به صورت استعمال خارجی برای جوش‌ها استفاده می‌شود.
- برای رفع آکنه می‌توان گوجه فرنگی را نصف کرده و روی محل آکنه مالید.
- بعد از اصلاح صورت و ریش در آقایان و بعد از بند انداختن و اصلاح صورت در خانم‌ها بهتر است یک تکه زاج سفید که آب سرد به آن زده‌ایم را به صورت بکشیم تا از ایجاد جوش‌های ریز جلوگیری گردد.
- مالیدن مخلوط گوگرد و کافور به محل جوش و یا آکنه برای رفع آن نافع است.
- پاشیدن گرده گل لاله عباسی در موضع آکنه و یا گلبرگ‌های خشک شده گل داوودی باعث رفع آن می‌گردد.
- لوسیون ریشه مارزبان به صورت استعمال خارجی موجب بهبود آکنه می‌شود.
- شستشوی صورت روزی دوبار با صابون‌های ملایم مانند ان جی، خرچنگ، گل ختمی و بابونه بهبود دهنده آکنه می‌باشد.
- در جوش‌های مقاوم به درمان، از خوردن چربی‌ها و ترشی‌ها پرهیز شود و در عوض از شربت انار، شربت غوره، شربت آبلیمو استفاده شود.
- جهت درمان جوش‌های بدن در بانوان در طب سنتی از رازیانه استفاده می‌شود.
طرز استفاده: مالیدن پودر رازیانه روی محل جوش هر شب و یا استعمال موضعی از عرق یا جوشانده رازیانه
- یکی دیگر از روش‌های درمان جوش در طب سنتی، زالو درمانی می‌باشد. چون زالو به دلیل رفع غلظت خون می‌تواند جوش صورت و لکه‌های آن را برطرف نماید.
- مالیدن پوست ریواس به پوست در محل جوش، یا برگ ساییده شده گیاه چهار گیاه، و یا ضماد کندر همراه با سرکه و نطرون باعث برطرف شدن آنها می‌شود.
- آب شلغم خاصیت درمان کنندگی جوش صورت را دارد.
- محلول باریجه، زنبق بنفش و گیاه مُرّ برای درمان آکنه و جوش‌های چرکی و عفونی مناسب هستند.
غذاهای مناسب برای افرادی که جوش صورت دارند
گوشت‌های کم چربی و سرخ نشده، غذاهای با چربی کم و ترجیحا روغن نباتی، سوپ‌ها، برنج و نان سبوس‌دار، میوه‌ها و سبزی‌ها حاوی ویتامین C، آب زرشک و آب پرتقال صبح ناشتا (در افراد دارای فشار خون پایین ممنوع است.)، سالادهای جوانه گندم، عدس و نخود از غذاهای مناسب برای پیشگیری از آکنه هستند.
حتما از خوردن شیرینی‌ها، آجیل، بستنی و تنقلات پرهیز شود.
نتیجه‌گیری
درمان آکنه و جوش‌های بدن به طور قطع امکانپذیر نیست اما می‌توان با تغذیه مناسب و اصلاح سبک زندگی به میزان زیادی از ایجاد آنها جلوگیری کرده و یا سریعتر درمان صورت بگیرد. داشتن آگاهی در درمان این عارضه بسیار مهم است؛ چون فرد ممکن است با دستکاری جوش‌ها صدمات پوستی بیشتری به خود وارد کند و به علاوه از لحاظ روحی هم تحت تاثیر قرار بگیرد.
منابع
- اصفهانی، محمد مهدی. (۱۳۸۸). آئین تندرستی. نشر تندیس. تهران. صفحه ۹۵
- بنیاد پژوهش‌های قرآنی حوزه و دانشگاه. (۱۳۸۵). مجموعه مقالات قرآن و طب. موسسه انتشاراتی بنیاد پژوهش‌های قرآنی حوزه و دانشگاه – دانشگاه شاهد. مشهد مقدس. صفحه ۵۸۸
- جانب اللهی، محمد سعید. (۱۳۹۰). پزشکی سنتی و عامیانه مردم ایران با نگاه مردم شناختی. موسسه انتشارات امیرکبیر. تهران. صفحه ۲۱۷
- جمعی از نویسندگان. (۱۳۹۰). پیام بهارستان. کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. تهران. صفحه ۶۸۶ و ۲۰۵
- حاجی شریف، احمد. (۱۳۸۶). اسرار گیاهان دارویی. نشر حافظ نوین. تهران. صفحات ۸۳۳ و ۹۸۱ و ۱۰۰۹
- حاجی شریف، احمد. (۱۳۸۸). دایره المعارف گیاه درمانی ایران. نشر حافظ نوین. تهران. صفحات ۶۶۶، ۸۶۷،۸۷۱،۸۷۲،۸۷۴،۸۷۷،۱۰۶۶ و ۱۰۶۸
- دریایی، محد. (۱۳۸۸). دانشنامه طب اهل بیت علیهم السلام. نشر پیام کتاب. تهران. صفحات ۳۸۹، ۴۹۶ و ۶۶۸
- سلطانی، ابوالقاسم. (۱۳۸۳). دائره المعارف طب سنتی گیاهان دارویی. نشر علوم پزشکی و خدمات درمانی. تهران. صفحات ۲۵۰، ۲۶۱، ۳۹۳، ۴۵۴ و ۶۵۹
- صانعی، صفدر. (۱۳۸۶). همیشه لاغر و سلامت باشید. انتشارات حافظ نوین. تهران. صفحات ۲۹، ۶۷۰ و ۶۷۳
- میرحیدر، حسین. (۱۳۸۵). معارف گیاهی. دفتر نشر فرهنگ اسلامی. تهران. صفحه ۳۴۸
- نورانی، مصطفی. (۱۳۸۴). دائره المعارف بزرگ طب اسلامی. نشر ارمغان یوسف. قم. صفحات ۵، ۶، ۳۵، ۶۹، ۱۳۳، ۳۰۵، ۳۰۶، ۳۰۷، ۳۱۳، ۳۱۶، ۳۸۴، ۴۹۱، ۵۹۷، ۶۲۶ و ۶۴۹
- نوری زاد، صمد. (۱۳۸۳). آنسوی آیه‌ها، نگرشی بر اعجازهای پزشکی قرآن. انتسارات آیت عشق. قم. صفحه۶۷۳ نویسنده: عضو تیم تولید محتوا
